علائم نزدیک شدن رکود در چهارگوشه بازارهای مالی جهان

گزارش‌های ماهانه خرداد شرکت‌ها حاکی از رکوردشکنی در تولید و فروش و ثبات در قیمت‌ها بود. بررسی این گزارش‌ها نشان می‌دهد که تولید صنایع کالاهای مصرفی ضروری (عمدتاً روغن خوراکی) و مصرفی بادوام (خودرو، تایر و ماشین‌آلات کشاورزی) با افزایش قابل‌توجهی روبرو شده است. بدیهی است که رشد تولید در صنعت روغن خوراکی به دلیل حذف ارز ترجیحی و آزادسازی قیمت‌ها بود. اما رشد تولید در سایر صنایع داخلی به دلیل سطح پایین تولید در ماه های گذشته صورت گرفت. چرا که این صنایع در بهار با افزایش نرخ‌های محدود و دیرهنگام و آشفتگی در برنامه‌ریزی برای تولید روبرو بوده‌اند. افزایش قابل‌توجه تولید خودرو در شرایطی که افزایش نرخ کافی برای سودآوری دو خودروساز بزرگ دولتی اتفاق نیفتاده، از دیگر نکات برجسته گزارش‌های ماهانه خردادماه بود. اما گزارش‌های مذکور از نظر قیمتی راوی ثبات بودند. وزن بالاتر کاهش قیمت‌های جهانی باعث شد که میانگین قیمت‌های فروش در خردادماه به شکل کم‌سابقه‌ای، بدون تغییر باقی بماند.

علائم نزدیک شدن رکود، در چهارگوشه بازارهای مالی جهان. در شرایطی که بازار سرمایه ایران در حال هضم اخبار مربوط به مذاکرات برجام است، تحولات مهم در زنجیره تامین کالاهای جهانی و البته واکنش جدی بانک‌های مرکزی جهان به نیروهای تورمی، عوامل مهم دیگری هستند که به افت‌و‌خیز قابل‌توجهی در فروش و سودآوری شرکت‌ها دامن زده‌اند. در روزهای اخیر، ترس از رکود فراگیر جهانی بسیار پررنگ‌تر از گذشته شده و علامت آن را در چهار گوشه بازارهای مالی جهان می‌توان مشاهده کرد:

بازار سهام: شاخص 500 شرکت بزرگ بازار سهام آمریکا سال جدید را با کاهش ۲۰% درصدی تا به اینجا جلو برده است. از سال ۱۹۵۰ به این طرف، ۷۰ درصد از مواقع این‌چنینی به رکود اقتصادی منجر شده است. این در سطح صنایع و شرکت‌ها و اقتصاد امریکا نیز مشهود بوده است. برای مثال، از ابتدای سال تاکنون به غیر از سکتور انرژی که به دلیل رشد قیمت‌های جهانی و ارزش‌گذاری مناسب، بهترین عملکرد را از خود به جای گذاشت (بازدهی 29%+)، رتبه دوم تا چهارم بازدهی به صنایع مقاوم در برابر رکود یعنی صنایع یوتیلیتی، مصرفی ضروری و سلامت (به ترتیب با بازدهی 2%-، 7%- و 9%-)، اختصاص پیدا کرد.

بازار بدهی: اگرچه نرخ بازده اوراق بدهی تا به اینجای امسال رشد قابل‌توجه 77% درصدی را تجربه کرده، اما این روند اخیراً معکوس شده است. نرخ بازده اوراق خزانه ۱۰ ساله آمریکا که در اوج امسال به بیش از 3.2% درصد رسیده بود، در عرض 4 هفته به 2.9% رسید. از طرفی، صاف یا منفی شدن شیب منحنی نرخ بازده اوراق ۱۰ ساله و 2 ساله هم علامت دیگری است که به صورت تاریخی اغلب وقوع رکود در ۶ الی ۱۸ ماه آینده را خبر می‌دهد.

بازار کالایی: کاهش 18 درصدی قیمت جهانی مس در کمتر از یک ماه به زیر 8 هزار دلار، به قدری سریع بود که بار دیگر نقش تاریخی مس به عنوان سنجه سلامت اقتصاد جهانی را پررنگ کرد. سایر کامودیتی‌های صنعتی نیز کمابیش شرایط مشابهی را تجربه کردند.

بازار ارز: جریان سرمایه به سمت دلار امریکا از سایر ارزهای جهانی و رشد حدود 4 درصدی شاخص دلار در سه هفته اخیر نشان داد که ترس از رکود، نقش دلار آمریکا به عنوان دارایی امن را پررنگ کرده است.

اعتقاد داریم که به واسطه بیش از دو دهه «تحریم بین‌المللی» و «سیاستگذاری پولی و مالی غیرهمسو با بانک‌های مرکزی بزرگ جهان»، سیکل‌های رونق و رکود در اقتصاد ایران با اقتصاد‌های جهانی، همبستگی روشنی ندارد. با این حال، در حین بررسی تحولات داخلی ناشی از برجام، نیروهای تورمی جهانی و کم‌و‌کیف عکس‌العمل بانک‌های مرکزی به آن را با دقت رصد کرده و آن را بر محیط سرمایه‌گذاری کشور در میان‌مدت تاثیرگذار می‌دانیم.