زمان برگزاری جشن خداحافظی با ماسک در ایران

بورسان: طبق اعلام وزارت بهداشت میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی مربوط به کرونا در ایران به شدت رو به کاهش است، موضوعی که اگرچه نگرانی‌هایی به دنبال دارد و به شکل هشدارآمیزی اعلام می‌شود اما ارتباط مستقیمی با کاهش فوتی‌ها و موارد ابتلای جدید درکشور دارد.

با مرور آمارهای مربوط وضعیت شیوع کرونا در ایران می‌بینیم که نزدیک به دو ماه است تعداد فوتی‌ها به زیر 50 نفر رسیده و روز 22 اردیبهشت با سه فوتی، شاهد کف تعداد مرگ و میر از زمان اولین اوج‌گیری بوده‌ایم. تعداد مبتلاها هم از اوایل اردیبهشت بالای 500 مورد در روز نرفته و کاهشی بوده است، این یعنی حداقل تا دو هفته دیگر فوتی‌ها جهش نخواهند داشت و این آرامش نسبی برقرار خواهد بود. این آمارها را در حالی شاهد هستیم که بسیاری از اوج گیری مجدد بیماری بعد از تعطیلات نوروز و افزایش سفرها وحشت داشتند اما این اتفاق نیفتاد. این یعنی واکسیناسیون در ایران تا اندازه زیادی کار خودش را کرده است اما آیا می توان گفت که پایان پاندمی بسیار نزدیک است؟ اساسا معیارهای لازم برای اعلام پایان پاندمی چیست و ایران چه زمانی می تواند مانند برخی کشورها جشن خداحافظی با ماسک برگزار کند؟

معیار علمی برای پایان پاندمی چیست؟

تعاریف متعددی برای اعلام رسمی پایان همه‌گیری وجود دارد. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید وقتی در مدت دو هفته یعنی بازه زمانی انتقال بیماری، در یک منطقه هیچ مورد جدیدی گزارش نشود می‌توان گفت که در آن منطقه همه‌گیری به طور کامل بر طرف شده است اما این شرایط بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد و حتی کشورهایی که پایان شرایط اضطراری اعلام و اجبار ماسک زدن را لغو کرده‌اند نتوانسته اند چنین شرایطی را به مدت زیاد برقرار کنند. معیار دیگری که در رفرنس های علمی وجود دارد و قبلا در مورد پاندمی‌های بزرگ مثل آخرین شیوع جهانی آنفلوانزا به کار رفته، کاهش عدد سرایت پایه به زیر «یک» است.

در همه‌گیرشناسی عدد سرایت پایه، نرخ شیوع یا عدد آر شاخصی است برای اندازه‌گیری توان شیوع یک عامل بیماری‌زا. این شاخص متوسط تعداد افرادی است که هر فرد آلوده می‌تواند عامل عفونی را به آنها سرایت دهد. برای مثال سرخک در جامعه‌ای بدون مصونیت یکی از بالاترین عددهای سرایت را دارد و هر فرد می‌تواند به طور متوسط پانزده نفر دیگر را آلوده کند. اگر عدد سرایت بالای یک و بالاتر باشد، موارد ابتلا تصاعدی بالا می‌روند ولی اگر این عدد کمتر شود، موارد جدید ابتلا برای ادامه شیوع کافی نیست و بیماری به تدریج فروکش می‌کند. حالا سوال اینجاست که این عدد در مورد ایران چقدر است و چقدر طول می کشد به زیر یک برسد.

اینطور که حمید سوری، اپیدمیولوژیست و رئیس کارگروه پیشگیری و بهداشت ستاد ملی مقابله با کرونا می گوید این عدد در حال حاضر در ایران یک و نیم است و اگر به مدت دو هفته هیچ مورد ابتلای جدیدی شناسایی نشود می توان گفت که این عدد به پایین تر از یک رسیده است.

بیایید تصور کنیم که سرعت کاهش تعداد مبتلاها در ایران با همین شیب ادامه پیدا کند، روی کاغذ می‌توان گفت که احتمالا طی دو ماه آینده تعداد مبتلاهای روزانه به زیر 200 نفر و طی چهار ماه آینده به کمتر از صد نفر برسد یعنی شاید همزمان با پایان سال میلادی شاهد کمتر شدن تعداد مبتلاها به زیر 50 نفر باشیم. رد چنین پیش بینی را می‌توان در حرف‌های مسئولان وزارت بهداشت هم دید آنجا که می‌گویند اوایل سال 1402 شاهد پایان پاندمی و تبدیل شدن وضعیت از پاندمی به اندمی خواهیم بود. احتمالا در چنین تاریخی پروتکل های بهداشتی از حالت اضطراری خارج شده و زندگی عادی به طور کامل باز می گردد اما آیا کرونا تمام می شود؟

شروع اندمی خبر هیجان انگیزی نیست

اینکه دیگر مجبور نباشیم ماسک بزنیم و با خیال راحت در جمع‌ها حاضر شویم رویای بسیاری از ماست اما مایکل رایان، کارشناس سازمان جهانی بهداشت در یک نشست آنلاین به میزبانی مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید که اندمی یعنی بومی شدن بیماری و بومی شدن یک بیماری به معنای بی‌خطر شدن آن نیست زیرا «مالاریا و ایدز هم بومی است، اما صدها هزار نفر را می‌کشد».

او تاکید می‌کند که «آندمی به معنای خوب نیست» و بومی شدن یک بیماری فقط به این معنی است که این بیماری «برای همیشه وجود دارد.»

به گفته او، جهان در سال جاری میلادی هم از شر ویروس کرونا خلاص نمی‌شود و ممکن است هرگز نتواند این ویروس را ریشه کن کند. او اشاره می کند که ویروس‌هایی که باعث همه‌گیری وسیع می‌شوند «به این سمت می‌روند که به بخشی از اکوسیستم تبدیل شوند» اما وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را تنها با افزایش واکسیناسیون می‌توان پایان داد و تنها زمانی می‌توان از پایان کرونا سخن گفت که دیگر کسی جان خود را بر اثر بیماری کووید ۱۹ از دست ندهد اتفاقی که بعید است تا سال های سال به آن برسیم.