پنج نکته در مورد دلار توافقی

بورسان : اخیرا با شتاب قیمت دلار در بازار آزاد، بانک مرکزی برای کنترل قیمت آن ورود کرد و با اجرای یک سیاست ارزی جدید، سعی در متعادل کردن نرخ ارز داشت. بنابر این سیاست جدید، صادرکنندگان می‌توانند با نرخ توافقی، ارز خود را به صرافی‌ها بفروشند تا به این ترتیب با افزایش حاشیه سود آنها، عرضه ارز بیشتر شود. ازطرفی هر فردی می‌تواند با ارائه کارت ملی، دو هزار یورو یا دلار را از صرافی‌ها با نرخ توافقی دریافت کند که این نرخ توافقی با نرخ ارز مسافرتی که با صرافی بانک ملی عرضه می‌شود و کمتر بوده، متفاوت است. حالا سوال این است که این سیاست جدید بانک مرکزی چگونه کار می‌کند و اصولا چقدر می‌تواند اثرگذار باشد؟‌ کارشناسان ضمن تشریح شیوه عملیاتی شدن این سیاست ارزی، میزان اثرگذاری آن را موقت دانسته و توصیه کرده‌اند که سیاست دیگری ازسوی بانک مرکزی اعمال شود.

نکته آن است که کمبود ارز در بازار شدیدا به مسئله تحریم‌ها وابسته است و با بلوکه شدن بخش زیادی از دارایی‌های ایران در سایر کشورها و همچنین کاهش فروش نفت و ارزآوری قابل توجه از این ناحیه، نیاز کشور به دلار پاسخ داده نشده است و تا زمانی‌که این مشکل مهم برطرف نشود، ممکن است قیمت دلار در بازار فروکش نکند.

نکته اول: خرید و فروش دلار حتما ثبت می‌شود

کامبیز افسری، کارشناس بازار ارز در گفت‌وگو با «بورسان» با اشاره به شیوه عملیاتی شدن سیاست ارزی بانک مرکزی می‌گوید: «هفته گذشته با صعودی شدن نرخ دلار، بانک مرکزی ازسوی دولت و سایر قوا تحت فشار بود. بنابراین مقرر شد تا صرافی‌ها بتوانند به‌صورت توافقی، دلار را از صرافی‌ها بخرند و بتوانند توافقی نیز بفروشند. در واقع در نظر گرفته شد تا هم دست خریدار باز باشد و بتواند با هر کارت ملی، ۲هزار دلار بخرد و هم صادرکننده بتواند دلار خود را با نرخ بالاتر از نیما به صرافی‌ها بفروشد. هر فعل و انفعالی که در صرافی‌ها انجام می‌شود، باید در سامانه سنا ثبت شود و همزمان با احراز هویت، باید قیمت هم در سامانه درج شود.»

نکته دوم: خرید ارز با حجم بالا از صرافی با نرخ توافقی ممکن نیست

از او درباره خرید حجم بالای دلار پرسیدم. به گفته او، صرافی‌ها دلار نقد چندانی ندارند که در حجم‌های بالا دلار بفروشند. واردکننده‌ای که قصد خرید دلار را دارد باید حتما مجوز داشته و از سامانه نیما دلار خود را در حجم بالا خریداری کند. هیچ واردکننده‌ای نمی‌تواند خارج از مصوبات وزارت صمت نمی‌تواند کالایی وارد کشور کند. باید توجه داشت که فلسفه طبقه‌بندی کالا ازسوی وزارت صمت، کمبود ارز در کشور بود و این صورت مسئله هنوز تغییری نکرده است.

نکته سوم: تأثیر دلار توافقی، موقتی است

افسری با بیان اینکه دلار توافقی در کوتاه‌مدت می‌تواند روی بازار ارز اثر بگذارد، می‌گوید: «این سیاست ارزی به‌صورت موقت جواب می‌دهد و تنها توانسته کمی بیشتر از هزار تومان، نرخ دلار را کاهش دهد. به عقیده من، بانک مرکزی در بلندمدت تخصیص ارز مسافرتی با نرخ پایین‌تر را حذف می‌کند و دلار توافقی که روی ارقام بالاتری است را برای ارز مسافرتی در نظر می‌گیرد به این ترتیب فاصله بین دلار توافقی و بازار به مرور باز هم زیاد می‌شود.»

در این زمینه کارشناس دیگری در گفت‌وگو با «بورسان» می‌گوید: «وقتی در صرافی دلار با هر نرخی معامله شود، باید طبق قوانین رسمی کشور این معامله صورت گیرد و باید اسناد مثبته ارائه دهید و هویت‌ شما محرز می‌شود. بیشترین تقاضای ارز در کشور که از کف بازار نیاز خود را برطرف می‌کند، در زمینه قاچاق است. این بخش به هیچ‌عنوان قابل رصد نیست، زیرا طبیعتا فردی که فعالیت زیرزمینی می‌کند که حاضر نیست کارت ملی برای احراز هویت ارائه کند. آنچه اثرگذار است، عرضه ارز بدون اسناد مثبته است که در آن صورت نرخ ارز در بازار را می‌توان کنترل کرد، زیرا مخاطب اصلی این بازار، جایی برای ردیابی خود باقی نخواهد گذاشت.»

نکته چهارم: کالای وارداتی با ارز توافقی، با ارز آزاد به دست مردم می‌رسد

او همچنین می‌گوید: «در حال حاضر اعلام شده هر فردی اگر در خارج از کشور دلار دارد می‌تواند آن را اظهار کرده و به صرافی‌های داخل کشور بفروشد. بنابراین صادرکنندگانی که اسکناس دارند می‌توانند آن را به صرافی‌ها با نرخ توافقی بفروشند و صرافی‌ها هم به خریدار که یا واردکننده است و یا اسناد مثبته دیگری ازجمله مسافرت و دانشجویی و... دارد، بفروشند. در اینجا یک مشکل وجود دارد، فرضا واردکننده‌ای که دلار توافقی خریداری می‌کند، اگر کالایی وارد کشور کند با دلار آزاد آن را عرضه کرده و مابه‌التفاوت را در حاشیه سود خود محاسبه می‌‌کند؛ همانطور که در مورد ارز ۴۲۰۰ این اتفاق رخ داد. سیستم نظارتی در این زمینه هم قوی نیست و احتمالا باز هم این مسئله تکرار می‌شود. بنابراین این سیاست ارزی نمی‌تواند چندان اثرگذار باشد.»

نکته پنجم: نرخ دلار توافقی با کارت ملی، نزدیک به بازار آزاد

افسری همچنین در بخشی از صحبت‌های خود به خرید ارز با کارت ملی اشاره می‌کند که نکته درخورد توجهی است. به گفته او اگر در حال حاضر، اسناد سفر مثل ویزا و ... را نداشته باشید و قصد خرید دلار داشته باشید، می‌توانید به صرافی‌ای که ارز توافقی می‌فروشد مراجعه کرده و دلار خریداری کنید، اما احتمالا آنچه توافق می‌شود با نرخی نزدیک به بازار آزاد خواهد بود.