تحریم‌ها چگونه کمر پوتین را خم کرد؟

بورسان- سروش بهرامی: مجموع بهره‌های قابل پرداخت این اوراق قرضه ۱۰۰ میلیون دلار بوده است که مهلت آن یکشنبه شب منقضی شد. پس از اینکه تلاش‌های روسیه برای پرداخت بدهی‌های خارجی خود توسط روبل بخاطر تحریم‌های بین‌المللی ناکام ماند، چندین رسانه گزارش داده‌اند که دارندگان اوراق، هنوز طلب خود را دریافت نکرده‌اند.

تحریم‌های گسترده اعمال شده توسط قدرت‌های غربی در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین، همراه با اقدامات متقابل از سوی مسکو، عملا این کشور و بانک‌های آن را از سیستم مالی جهانی طرد کرده است. اگرچه کرملین تاکنون موفق شده است که از طریق راه‌هایی برخی بدهی‌های خود را به دارندگان اوراق پرداخت کند، اما این بار شرایط کمی نامساعدتر دنبال می‌شود.

آنتوان سیلوانوف وزیر دارایی روسیه اوایل ماه می اعلام کرد که مسکو ۱۰۰ میلیون دلار را به صورت روبل به خانه تسویه حساب داخلی کشور ارسال کرده است اما دو اوراق قرضه مورد بحث مشمول بازپرداخت روبلی نیستند که امکان تبدیل به ارز داخلی در خارج از کشور را فراهم کند.

رویترز اوایل امروز به نقل از دو منبع گزارش داده است که برخی از دارندگان تایوانی اوراق قرضه یورویی روسیه، سود پرداختی که سررسید آن ۲۷ می بوده و یک ماه فرصت پرداخت داشته است را دریافت نکرده‌اند و این نشان می‌دهد که ممکن است روسیه با وجود داشتن نقدینگی فراوان از محل فروش نفت و گاز، وارد اولین نکول بدهی خارجی خود پس از سال ۱۹۱۸ شود.

آیا واقعا نکول اتفاق افتاده است؟

طبق گزارش‌های منتشر شده، آنتوان سیلوانوف به خبرگزاری دولت روسیه گفته است که عدم بازپرداخت بهره اوراق در صورتی که منابع ارزی کشور مسدود شده است به منزله نکول نیست زیرا نکول به معنی عدم تمایل یا ناتوانی در پرداخت است و روسیه قصد چنین کاری را ندارد و این وضعیت مضحک به نظر می‌رسد.

این صحبت به طور کلی درست است و اگر اسناد حاکی از آن باشد که پرداخت‌ها واقعا به دلیل تحریم‌های بین‌المللی متوقف شده است، ممکن است مدتی طول بکشد تا نکول توسط جامعه جهانی تایید شود اما به هرحال اتفاقاتی که در بازارها درحال رخ دادن است، فرضیات را به سمت نکول این کشور تقویت می‌کند.

پیامدهای جبران‌ناپذیر نکول برای روسیه

تیموتی اَش، استراتژیست ارشد بازارهای نوین در مدیریت دارایی بلوبای می‌گوید: اگرچه این نکول به دلایل گفته شده ممکن است تاثیر فوری در بازارها نداشته باشد اما تا به اینجای کار نیز اوراق قرضه یورو روسیه با سررسید چند ساله که قبل از شروع جنگ با ۱۳۰ سنت معامله می‌شد، اکنون به بین ۲۰ تا ۳۰ سنت سقوط کرده است و با فرضیه احتمال بالای نکول در حال معامله است.

وی در یادداشتی گفت: احتمالا روسیه قبلا و در هفته‌هایی ابتدایی پس از حمله به اوکراین نیز در مورد برخی از ابزارهای بدهی به خارجی‌ها نکول کرده است و آژانس‌های رتبه‌بندی اعتبار مالی کشورها، رتبه آن را کاهش داده‌اند اما هنوز نتوانسته‌اند این اتفاق را نکول بنامند.

نکول جدید روسیه اما اتفاق مهمی است زیرا بر رتبه روسیه در اعتبارسنجی کشورهای دنیا، دسترسی به بازارها و هزینه‌های تامین مالی این کشور را در سال‌های آینده تاثیر زیادی خواهد گذاشت. اَش اظهار کرده است که این روند ممکن است حتی در صورت آتش‌بس سال‌ها و دهه‌ها به طول بیانجامد زیرا اتحاد جهانی که علیه او شکل گرفته است باعث می‌شود که دسترسی روسیه به منابع مالی خراجی محدود بماند و برای مدت طولانی با هزینه‌های استقراض بالاتری مواجه شود.

او استدلال می‌کند که حتی منابع جایگزین غرب برای تامین مالی روسیه مانند بانک‌های چینی که رابطه خوبی نیز با یکدیگر دارند، تمایلی به فراتر رفتن از فرضیه نکول ندارند و ریسک وام‌دهی به کشوری که تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفته است را به جان نمی‌خرند. این موضوع سپردن سرمایه به روسیه را بسیار دشوار می‌کند و مردم از این کار اجتناب خواهند کرد و این موضوع به معنای سرمایه‌گذاری کمتر، استانداردهای پایین‌تر زندگی و فرار سرمایه و مغزها خواهد شد که شعله دور باطل افول اقتصاد این کشور را پرحرارت‌تر خواهد کرد.

با وجود اینکه تاکنون روسیه موفق شده است که سیاست‌های خوبی را در حمایت از روبل اتخاذ کند و همچنان درآمدهای قابل توجهی از صادرات انرژی مانند نفت و گاز داشته باشد، حرکت سریع دنیا به سمت سیاست‌های کربن کمتر و انرژی‌های جایگزین، این مرغ تخم طلا را تا دو سه سال آینده خواهد پخت.

اَش همچنین اضافه می‌کند: به دلایل گفته شده در چشم‌انداز دو تا سه ساله، روسیه با سقوط درآمدهای صادراتی مواجه خواهد شد به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و نکول، به منابع مالی خارج از کشور دسترسی نخواهد داشت. در همین حال، با توجه به اینکه بخش اعظمی از ارتش پوتین در اوکراین ویران شده است، او برای تامین مالی بازسازی نظامی برای برابری با ناتو ناامیدانه مبارزه خواهد کرد. انحراف منابع به سمت سرمایه‌گذاری نظامی به جای مصرف، می‌تواند منجر به چشم‌انداز زوال امپراطوری پوتین شود.

چه شوکی به دنیا وارد خواهد شد؟

تاثیر نکول بدهی جهانی روسیه بر بازارهای مالی دنیا بحث بسیار پیچیده‌ای خواهد بود. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که با تایید نکول و عدم بازپرداخت این بدهی توسط روسیه، سیلی از بدبینی در بازارهای نوین و تامین مالی ایجاد خواهد شد و کشورهایی مانند آرژانتین، یونان و... که طی چندسال گذشته نیز نکول‌های داخلی و خارجی داشته‌اند، با مشکلات بزرگی برای استقراض و تامین مالی مواجه شوند که این موضوع می‌تواند به دلیل وابستگی سیستم‌های مالی کشورها در دنیا، به کشورهای دیگر نیز منتقل شود.

از طرفی سخت شدن و هزینه‌بر شدن تامین مالی برای روسیه در سال‌های آینده می‌تواند منجر به کمبود نقدینگی این کشور برای انجام طرح‌های توسعه در صنایع مختلف شود. این اتفاق در کنار تحریم‌های غرب علیه روسیه که باعث کاهش عرضه کامودیتی‌ها و انرژی در بازارهای جهانی شده است، باعث ایجاد هم‌افزایی در این موضع خواهد شد و کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها را رقم خواهد زد.

منبع: سی‌ان‌بی‌سی - ترجمه: سروش بهرامی