آمار عجیب از درخواست مهاجرت پزشکان ایرانی

محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور در پی طرح دوباره بحث افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی و دندان‌پزشکی در دانشگاه‌های علوم پزشکی، گفت: کسی نمی‌تواند انکار کند که نیاز به افزایش «متناسب» ظرفیت‌های پزشکی وجود دارد. سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت و همه مسئولان و صاحب‌نظران حوزه سلامت کشور، قطعا با افزایش «متناسب» ظرفیت موافق هستند. کسی را پیدا نمی‌کنید که با این شرایط رشد جمعیت، با افزایش سن جمعیت و با نیازهای جدید در حوزه سلامت، بگوید با افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی مخالفیم. مگر می‌توان گفت که هرچقدر پزشک و دندان‌پزشک داریم، در همین سطح نگه داریم.

افزایش شتاب درخواست مهاجرت پزشکان

رئیس‌زاده درباره وضعیت مهاجرت پزشکان گفت: بحث مهاجرت پزشکان موضوع جدیدی نیست و از قدیم بوده، اما به دلایل متعدد از جمله دلایل اقتصادی که هم تعرفه‌هایمان واقعی نیست و هم متناسب با شرایط کلی اقتصاد جامعه، نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است، این موضوع مطرح است. در عین حال جاذبه‌ها در کشورهای اطراف به دلیل سطح اقتصادی ما خیلی بیشتر شده است. بنابراین هم جاذبه‌های کشورهای دیگر قوی‌تر شده و هم در داخل وضعیت نسبت به سال‌های قبل به لحاظ بازار کار نامطلوب‌تر شده است. بر این اساس شتاب مهاجرتی که قدیم بوده، بیشتر شده است. در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۴ هزار و ۲۷ نفر درخواست گود استندینگ یا عدم سوءپیشینه پزشکی کردند. البته به این معنا نیست که تمام این افراد از کشور خارج شدند، بلکه فقط درخواست داده‌اند. بالغ بر یک‌سوم این افراد پزشک عمومی هستند. آمار درخواست گود استندینگ برای مهاجرت در متخصصین و فوق‌تخصص‌های ما هم دارد بالا می‌رود. به طور کلی شتاب درخواست گود استندینگ برای مهاجرت در بین پزشکان بیشتر شده است، اما این الزاما به معنای مهاجرت نیست. در هر حال این افزایش میل و تمایل برای ما نگران‌کننده است.

افزایش غیرکارشناسی ظرفیت‌ها آسیب‌زاست

رئیس‌زاده گفت: حرف ما این است که مگر این آقایان تالار بافت‌شناسی، جسد، هیات‌علمی، یونیت دندان‌پزشکی، بخش بالینی، تخت آموزشی، خوابگاه، سرانه فضای فیزیکی، ورزشی و کتابخانه‌ای و... را هم اضافه کرده‌اند؟. اگر هم معتقدند که ظرفیت خالی وجود دارد، دانشکده به دانشکده و به صورت علمی حساب کنند و اگر جایی ظرفیت خالی بود، آن را اضافه کنند. به عنوان مثال اعلام کنند که دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران اکنون ۱۰۰ دانشجو می‌گیرد، اما می‌تواند ۱۲۰ دانشجو بگیرد. بنابراین باید دانشکده به دانشکده و به صورت علمی محاسبه کنند، اما اصلا کاری به اوضاع ندارند و روی کاغذ می‌گویند که مثلا ظرفیت‌ها ۹۰ درصد افزایش یابد. اصلا کاری ندارند که این افزایش کجا رخ دهد، بار افزایش ۹۰ درصدی را کدام دانشکده می‌تواند بردارد؟، آیا این ظرفیت وجود دارد یا خیر؟. باید به این سوالات پاسخ دهند، اگر وضعیت دانشکده‌های موجود ما و ظرفیت‌های ما را بررسی کردند و به این عدد رسیدند، روی چشم ما جا دارد، اما اگر بررسی نکردند و بر اساس یکسری آمار خام و نادرست به این عدد رسیدند، حتما آسیب‌های این افزایش برای آینده کشور بدتر و بیشتر است.

۲۰ هزار پزشک عمومی، کار پزشکی نمی‌کنند

رئیس‌زاده ادامه داد: چرا اکنون نزدیک ۱۵ تا ۲۰ هزار پزشک عمومی، کار پزشکی انجام نمی‌دهند؟ چرا ۱۸ هزار پزشک در شبکه نظام ارجاع و پزشک خانواده و خانه‌های بهداشت، کمبود دارید؟ این همه پزشک داریم که کار نمی‌کنند یا کارهای غیرمرتبط با تخصص‌شان انجام می‌دهند. اگر واقعا دلسوز هستید اول همین پزشکان موجود را در این شبکه به کار بگیرید و بعد بیداد کمبود پزشک را سر دهید. اگر واقعا دغدغه جدی کمبود دسترسی مردم به پزشک را دارید، بیایید بنشینید و همانطور که خودتا برای افزایش ظرفیت تصمیم می‌گیرید، خودتان هم نظام پزشک خانواده و ارجاع را اجرا کنید. از وزارت بهداشت، ‌مجلس و دولت بخواهیم و اعلام کنید که با پول مردم پزشک عمومی تربیت کردیم، اما اکنون این پزشک در سیستم نظام ارجاع و پزشک خانواده به کار گیری نمی‌شود، چرا؟. آقای نماینده مجلس و آقای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بیا و این را حل کن. اینکه روی کاغذ بگوییم اینقدر ظرفیت‌ها افزایش یابد که هنر نیست و هرکسی بلد است آن را انجام دهد. اگر دلسوز هستید و دغدغه دارید که قطعا دارید، بیایید و مطلبی را که مشکل مردم را واقعا حل می‌کند، دنبال کنید؛ توزیع را عادلانه کنید، ماندگاری پزشکان را در مناطق محروم افزایش دهید و...

از رشد کمی و کیفی "سلامت" تا رسیدن به خودکفایی مطلق

رئیس کل سازمان نظام پزشکی اظهار کرد: باید توجه کرد که در اوایل انقلاب در کشور ۱۸۰۰۰ پزشک داشتیم، اما درحال‌حاضر بیش از ۱۶۰ هزار پزشک داریم و به نسبت جمعیت، سرانه پزشک پنج تا شش برابر رشد کرده است و تعداد پزشکان‌مان بیش از ۱۲ برابر رشد کرده‌اند. همچنین اوایل انقلاب بین ۹ تا ۱۳ دانشکده پزشکی داشتیم، اما درحال‌حاضر ۶۷ دانشکده پزشکی داریم. بنابراین در کشور با حداکثر توانی که داشتیم، به افزایش ظرفیت ادامه دادیم. آن هم نه‌تنها از نظر کمی، بلکه به لحاظ کیفی هم در بحث آموزش نیروهای تخصصی، فوق‌تخصصی و فلوشیپ نیز تا حد امکان رشد کرده‌ایم. به جرات اعلام می‌کنم که در حوزه ارائه خدمات درمانی در کشورمان به خودکفایی مطلق رسیدیم؛ یعنی نیاز به اعزام هیچ نیرویی برای آموزش به خارج از کشور نداریم و این توانمندی آموزش در دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و اساتیدمان ایجاد شده است و در عین حال در حوزه درمان بیماری، نیاز به اعزام هیچ بیماری به خارج از کشور نداریم و این همان خودکفایی مطلق است.

رئیس‌زاده ادامه داد: حال اینکه در ارائه خدمات سلامت و دسترسی به آنها متفاوت است، مشکل سیاست‌گذار، قانون‌گذار و مدیران اجرایی است و مشکل حوزه سلامت نیست. بنابراین در حوزه سلامت به خودکفایی مطلق رسیدیم و با حداکثر توان هم رشد کردیم. توان‌مان همین است. حال ابتدا باید زیرساخت‌ها را افزایش دهند.

ایرانیان در حوزه سلامت حسرت هیچ کشوری را نمی‌خورند

او تاکید کرد: نکته دیگر این است که درحال‌حاضر مردم ما در حوزه سلامت حسرت هیچ کشوری را به لحاظ توانمندی ارائه خدمت نمی‌خورند. یعنی به این صورت نیست که به عنوان مثال بگویند‌ای کاش این عمل قلب باز را در کشور دیگری انجام می‌دادیم. اعتماد به توانمندی ارائه خدمات پزشکی در کشور وجود دارد و زحمات زیادی کشیده شد که مردم به این اعتماد برسند و کار راحتی نبوده است. این سرمایه بسیار بزرگی است که مغفول است. در ذهن هیچ یک از ما نیست که اگر بیمارمان یک عمل پیچیده مغز و اعصاب نیاز داشته باشد، به خارج از کشور بروم تا کیفیت بهتری داشته باشد. البته برعکس این موضوع صدق می‌کند. ما ایرانیانی داریم که برای دریافت خدمات درمانی از خارج از کشور به داخل کشور می‌آیند، اما این ذاتی و همیشگی نیست و این موضوع را برخی افراد متوجه نیستند.

هزینه کم خدمات پزشکی در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر

وی با بیان اینکه طبق محاسبات سازمان نظام پزشکی هزینه اعمال جراحی در کشور ما متناسب با حقوق دریافتی متوسط مردم، به مراتب از کشورهای دیگر پایین‌تر است، گفت: به عنوان مثال انجام یک عمل قلب باز در کشورهای اطراف ما حداقل ۴۰ هزار دلار است و تا ۴۰۰ هزار دلار هم داریم. در حالی که در کشور ما در گران‌ترین مرکز هم یک عمل قلب باز بالای ۱۰۰ میلیون تومان نمی‌شود و بیمه‌ها هم پوشش می‌دهند. در عین حال ما این هزینه را با حقوق مردم متناسب‌سازی کردیم که هزینه‌های خدمات پزشکی در کشور ما چهار برابر ارزان‌تر است. به طوری که یک کارمند متوسط در کشور ما با چهار ماه حقوقش می‌تواند یک عمل قلب باز آزاد انجام دهد. در حالی که در یکی از کشورهای همسایه با متناسب‌سازی حقوق به ریال دریافتیم که فرد با ۱۵ ماه حقوقش می‌تواند عمل قلب باز را به صورت آزاد انجام دهد.

رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور با تاکید بر اینکه هزینه‌های خدمات پزشکی در کشور ما به مراتب پایین‌تر از سایر کشورهاست، گفت: در کشورهای دیگر اگر به نسبت حقوق هزینه خدمات پزشکی را محاسبه کنید، خدمات پزشکی‌شان خیلی گران‌تر از ماست، اما آنها مسئله را به گونه‌ای حل می‌کنند و مثلا پوشش بیمه‌ای بالا می‌دهند. من نمی‌گویم که مردم ما راحت هستند و هزینه نمی‌دهند، بلکه وقتی مطلق حساب می‌کنید، عدد مطلق خدمات پزشکی در کشور ما ارزان‌تر از کشورهای دیگر است. حال ممکن است همین عدد هم برای مردم ما سخت باشد که البته بیمه‌ها باید آن را پوشش دهند.

او گفت: حال اگر اعتماد مردم به کیفیت خدمات پزشکی از بین برود، به عنوان مثال برای یک عمل قلب باز باید به خارج از کشور برود و یک میلیارد تا یک میلیارد و ۲۰۰ پول از کشور خارج کرده و برای درمان هزینه کند. این هزینه خالص بوده و حال به این میزان هزینه‌های رفت و آمد، اقامت و... نیز اضافه می‌شود. نگرانی ما این است که اگر این توانمندی و کیفیت رعایت نشود، در چند سال آینده دچار مشکل می‌شویم. مگر مردم از بسیاری از کشورها برای درمان‌شان به کشور ما مراجعه نمی‌کنند؟. این خطر وجود دارد که با ادامه این روند، مردم ما دچار چنین مشکلی شوند و این موضوع برای کشورمان خوب نیست.

کیفیت خدمات پزشکی را مخدوش نکنید؛ مردم متضرر می‌شوند

او تاکید کرد: اگر می‌بینید که دغدغه داریم و اعلام می‌کنیم که افزایش ظرفیت باید متناسب با رعایت کیفیت باشد، برای این است که به آن روز نرسیم. به عنوان مثال همواره کشور گرجستان را در سر ما می‌کوبند و می‌گویند گرجستان ۶۳ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت دارد، اما ما در کشور ۱۵ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر داریم. حال اصلا اگر سرانه پزشک کشور را به ۶۳ در هر ۱۰ هزار نفر رساندیم یا اصلا به ۱۰۰ پزشک در هر ۱۰ هزار نفر رساندیم، باید پرسید حاضر هستید عزیز خودتان را برای عمل جراحی در اختیار آن پزشکی که در این روش فارغ‌التحصیل شده است، بسپارید یا اینکه خودتان برای درمان به خارج از کشور می‌روید و مردم باید با این وضعیت سروکار داشته باشند؟. بنابراین اینکه می‌گوییم افزایش ظرفیت متناسب با کیفیت باشد، مهم است و کیفیت در حوزه سلامت حیاتی است.

رئیس‌زاده با بیان اینکه کیفیت در همه حوزه‌ها حیاتی است، گفت: ماشین هم که تولید می‌کنید با جان افراد سروکار دارد، اما کیفیت در حوزه سلامت با جان افراد ارتباط مستقیم دارد. اگر کیفیت خدمات پزشکی را مخدوش کنید، به این راحتی قابل جبران نیست. ظرفیت‌ها را بالا برده و دیگران هم کف می‌زنند و هورا می‌کشند و فکر هم می‌کنیم که خدمت زیادی به مردم کرده‌اند، اما ما متوجه می‌شویم که هم به لحاظ هزینه و هم به لحاظ کیفیت ارائه خدمات و هم از نظر غرور و توانمندی ملی چه آسیبی به پزشکی کشور وارد می‌کند. درحال‌حاضر در دنیا پزشکی ما خوشنام و توانمند است. حوزه پزشکی ما در مقایسه با اروپا و آمریکا بسیار سربلند است.

رئیس کل سازمان نظام پزشکی گفت: دائما از بحث تعارض منافع صحبت می‌کنند. در همه صنوف، صنف و بدنه کارشناسی تصمیم‌گیر است؛ چاره‌ای نداریم جز اینکه در هر حوزه‌ای به متخصصین همان حوزه اعتماد کنیم. البته نهادهای بالادستی هم باید نظارت کنند، نه اینکه نهادهای کارشناسی را حذف کرده و خودشان تصمیم بگیرند و در این صورت حتما این تصمیمات غلط از آب درمی‌آید. نگرانی‌های ما از این باب است، وگرنه چه نگرانی از باب تعارض منافع می‌توانیم داشته باشیم؟ این حرف بی‌ربطی است که با این شعار، آن عوارض را برای آینده کشور رقم می‌زنند.

منبع: ایسنا