آیا ترس بازار از سهام پالایشی‌ منطقی است؟

بورسان: شاخص کل بورس تهران امروز با افت بیش از ۱۱ هزار واحدی (معادل ۰.۷ درصد) از ابرکانال یک میلیون ۶۰۰ هزار واحد عقب نشست. سهام پالایشی در صدر نمادها با بیشترین اثر منفی بر شاخص کل قرار دارند. در حالی‌که همچنان قیمت نفت در سطوح بالایی قرار دارد و کرک اسپرد شرکت‌های پالایشی بر اساس ابلاغیه وزرات نفت در سطوح چشم‌گیری قرار گرفته و به صورت منطقی نوید سودآوری مناسب این صنعت را می‌دهد اما به نظر می‌رسد شایعات از سودآوری کمتر از انتظارات و احتمال خلف وعده از سوی وزرات نفت در اجرای ابلاغیه بر قیمت سهام فشار وارد کرد. صورت‌های مالی این صنعت می‌تواند نوسان نماگر اصلی را کنترل کند.

حفظ قیمت دلار بازار آزاد در سطوح کنونی و قیمت جهانی می‌تواند همچنان بورس را در نقطه ارزنده نگه دارد و حداقل احتمال افت بیشتر قیمت سهام را کاهش می‌دهد. پالایشی‌ها چون ارزش بالای معاملات را در هفته‌های گذشته در اختیار داشتند با انتظار برای انتشار صورت‌های مالی می‌توانند نبض بورس را در اختیار بگیرند.

پالایشی‌ها شاخص را به زیر کشیدند

شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز از یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد عقب نشست. سهام پالایشی در صدر نمادهای با بیشترین اثر منفی بر شاخص کل قرار داشتند. انتظار برای عملکرد زمستان این شرکت‌ها وجود دارد و شایعات از احتمال عملکرد ضعیف‌تر از انتظار به نظر می‌رسد دوباره سرمایه‌گذاران را به هراس انداخته و خاطرات تلخ پالایشی را در ذهن فعالان بازار زنده کرده است. در این خصوص به نظر می‌رسد توضیحات بیشتری نیاز است.

آخرین خاطره تلخ پالایشی‌ها به انتظار برای انتشار عملکرد بهار و تابستان سال گذشته در اواخر مهر بود. پالایشی‌ها سال گذشته با ادامه وضعیت مبهم قیمت‌گذاری از سوی وزرات نفت عملکرد بهار خود را منتشر نکرده بودند. در حالی‌که فصل تابستان نیز به پایان رسید همه منتظر بودند که آیا بنا است عملکرد تابستان نیز منتشر نشود؟ در همان دوره بود که وزیر نفت ابلاغیه جدید قیمت‌گذاری نفت و فرآورده‌های نفتی شرکت‌های پالایشی را ابلاغ کرد که در آن کیفیت محصولات در نظر گرفته بود و قیمت نفت مبنای محاسبه قیمت خوراک تابعی از قیمت نفت عمان، دوبی و برنت بود. مبنا محاسبه قیمت‌های فروش محصولات نیز نشریه پلتز در نظر گرفته شد.

تحلیلگران در آن دوره با مراجعه به نشریه پلتز همان‌ روزها (اواسط مهر ۱۴۰۰) به کرک‌ها جذابی برای شرکت‌های پالایشی می‌رسند. بر این اساس انتظار انتشار عملکرد دلنشین برای پالایشی‌ها در نیمه نخست ایجاد شد. با این حال عملکرد پالایشی‌ها بسیار ضعیف‌تر از انتظارات بود. اما واقعیت ماجرا این بود که فرمول اجرا شده بود اما اگر به نشریه پلتز بهار و تابستان و میانگین قیمت نفت مراجعه می‌کردیم مشاهده می‌شد که کرک اسپرد پالایشی‌ها در نیمه نخست حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از اعداد پاییز بود. از طرفی نکته‌ای که به خوبی در نظر گرفته نشده بود این‌که کیفیت محصولات به درستی در محاسبات تحلیلگران منعکس نشده بود. در حالی‌که میزان گوگرد موجود در نفت‌گاز شرکت‌های پالایشی اهمیت بسیاری در تعیین قیمت‌ نهایی داشت اما برای مثال در حالی‌که عمده محصول تولیدی شپنا یا شبریز گوگرد بیش از ۵ هزار ppm داشت در نتیجه کف قیمتی را در ابلاغیه برای خود می‌داشت. بر این اساس به نظر می‌رسید که سودآوری بالای مورد انتظار برای نیمه نخست سال ۱۴۰۰ ناشی از اشتباه تحلیلی بود و نه عدم اعمال ابلاغیه مدنظر وزرات نفت.

اما در پاییز مطابق با انتظارات سودآوری پالایشی‌ها رشد کرد و البته نکته مشکوک ماجرا شناسایی برخی سودها تحت عنوان « سایر درآمد » بود که همچنان صورت‌های مالی پالایشی‌ها را با مشکل مواجه می‌کرد.

حالا نیز انتظار برای عملکرد زمستان شرکت‌های پالایشی وجود دارد. نکته بسیار مهم در این‌جا این است که انتظار رشد حدود ۳۰ درصدی «‌ سود عملیاتی » شرکت‌های پالایشی در زمستان نسبت به پاییز وجود دارد. بر این اساس باید توجه شود که منظور رشد سود خالص برای کل پالایشگاه‌ها نیست و حتما باید به قسمت سود عملیاتی توجه کرد. از طرفی باید توجه داشت پالایشگاه‌ها موجودی امانی نزد پالایش و پخش دارند که قیمت‌گذاری این محصولات مبهم است.

بر این اساس اگر اعداد رویایی برای سودآوری پالایشگاه‌ها مورد اشاره قرار می‌گیرد برای فصل بهار ۱۴۰۱ (فصل جاری) آن هم با ادامه ثبات کرک‌ها در سطوح بالای خود تا پایان بهار است. بر این اساس احتمال ساخت سود عملیاتی ۷۰ درصد بیشتر از سود پاییز ۱۴۰۰ برای فصل بهار ۱۴۰۱ وجود دارد.

اما واقعیت ماجرا این است که بازار حق دارد از هر گونه اتفاق برای پالایشی‌ها بترسد و نمی‌توان فشار فروش در این صنعت را توجیه کرد. خاطرات زیادی از این‌که دولت بر اساس قول و قرار خود در قبال صنایع عمل نکرده وجود دارد و برای صنعت پالایشی این موضوع حتی پررنگ‌تر است. به هیچ عنوان ابهام سنگین حاکم بر صنعت پالایش نفت به واسطه قیمت‌گذاری خوراک و محصولات از سوی دولت را نمی‌توان انکار کرد و طبیعی است که هرگونه شایعه‌ای بهانه‌ای برای نوسان تند سهام پالایشی باشد. بخش ترسناک ماجرا آن‌جاست که بر اساس حافظه بازار در نهایت شایعات منتشرشده فاصله زیادی با واقعیت نداشته‌اند. بر این اساس تا انتشار عملکرد پاییز نمی‌توان اظهارنظر دقیقی داشت.