راهکار عجیب پولیتیکو برای تحریم نفت روسیه

بورسان : آلمان هم مشکل جایگزینی نفت روسیه را حل کرده و حالا تحریم خرید نفت از مسکو در اتحادیه اروپا مخالف جدی ندارد. از این رو پیش‌بینی می‌شود روز چهارشنبه مقامات اتحادیه اروپا نشستی برگزار کرده و تصمیم نهایی خود در این خصوص را ظرف چند روز اعلام کنند. برآوردها بر این است که اروپا واردات نفت از روسیه را تا پایان سال جاری میلادی متوقف کند. هرچند به نظر اروپا برای جایگزین کردن نفت روسیه مشکل چندانی نخواهد داشت، اما حذف نفت روسیه از بازارها به جهش قیمت نفت و بنزین منجر خواهد شد؛ موضوعی که همین حالا به یک چالش اساسی برای غرب تبدیل شده است.

در این میان نشریه پولیتیکو در یادداشتی راه‌کاری برای کاهش درآمدهای نفتی پوتین به طوریکه به جهش قیمت‌ها منجر نشود، ارائه داده است. پولیتیکو با اشاره به عدم توانایی صادرات حدود 6 میلیون بشکه در روز نفت روسیه در صورت تحریم و قطع واردات اتحادیه اروپا، پیشنهاد می‌دهد که به نفت سرگردان مسکو اجازه صادرات داده شود، با این شرط که به ازای هر بشکه تنها 20 دلار معادل هزینه تولید نفت پرداخت شود. به این ترتیب درآمدهای نفتی روسیه کاهش می‌یابد اما عرضه جهانی نفت افت چندانی نخواهد کرد و قیمت‌ها افزایش نخواهد یافت.

تحریم نفت روسیه با چراغ سبز آلمان

نیویورک تایمز اخیرا در گزارشی خبر داد که کشورهای اتحادیه اروپا این هفته احتمالا تحریم مرحله‌ای نفت روسیه را تصویب خواهند کرد به طوری که تا پایان سال میلادی 2022 خرید نفت از روسیه متوقف شود.

این روزنامه به نقل از مقامات اتحادیه اروپا و دیپلمات‌های غربی گزارش داد که نمایندگان اروپایی روز چهارشنبه برای بررسی یک پیشنهاد نهایی جلسه خواهند داشت. وزرای انرژی اتحادیه اروپا نیز قرار است روز دوشنبه در پایتخت بلژیک برای بررسی این موضوع دیدار کنند.

انتظار می‌رود تا یکشنبه هفته بعد اتحادیه اروپا این اقدامات را تصویب کند. با شروع مرحله‌ای تحریم نفتی، کشورهای اروپایی به افزایش واردات از کشورهای حاشیه خلیج فارس، نیجریه، قزاقستان و آذربایجان روی خواهند آورد.

در این میان مواضع آلمان در اتخاذ این تصمیم بسیار مهم بوده است. وال استریت ژورنال پیش‌تر گزارش داده بود که پس از تغییر موضع آلمان در هفته جاری، امکان ممنوعیت کامل نفت روسیه وجود دارد. این در حالی است که مجارستان، اتریش و اسلواکی و همچنین اسپانیا، ایتالیا و یونان از جمله کشورهایی هستند که هنوز مخالف تحریم نفت روسیه هستند. کشورهایی مانند اسلواکی و مجارستان به دلیل وابستگی شدیدشان به عرضه نفت روسیه تاکنون با ممنوعیت سریع واردات انرژی از این کشور مخالف بوده‌اند. در کشورهای جنوب اروپا نیز مصرف‌کنندگان به ویژه نگران افزایش قیمت انرژی پس از تحریم هستند.

گفته می‌شود تغییر مواضع آلمان که یکی از مخالفان اصلی قطع تجارت نفت و گاز اتحادیه اروپا با روسیه بود، پس از آن صورت گرفت که برلین با لهستان قراردادی برای واردات نفت از طریق یکی از بنادر دریای بالتیک منعقد کرد. به گفته روبرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان، حدود ۱۲ درصد از عرضه فعلی نفت آلمان از واردات روسیه تامین می‌شود که این رقم پیش از جنگ بین ۳۴ تا ۳۵ درصد بوده است.

هرچند اروپا می‌تواند نفت روسیه را با نفت کشورهای دیگر جایگزین کند، اما رشد بیشتر قیمت نفت و بنزین که همین حالا به اهرمی برای جهش تورمی منجر شده، همچنان به عنوان یکی از موانع اساسی تحریم نفت روسیه پا برجاست. پولیتیکو در این خصوص راهکاری ارائه می‌دهد که با وجود اما و اگرهایی در نوع خود جالب است.

راهکار پولیتیکو برای تحریم نفت روسیه بدون رشد قیمت‌ها

نشریه پولیتیکو می‌نویسد: وقتی صحبت از صادرات نفت روسیه به غرب می‌شود، این کشور با محدودیت‌هایی در تغییر مسیر یا کاهش حجم صادرات مواجه است. این محدودیت‌ها ناشی از عدم انعطاف‌پذیری ذاتی سیستم تولید و سیستم حمل‌و‌نقل نفت روسیه است. چنین محدودیت‌هایی در بحث‌های اخیر تحریم‌ها تا حد زیادی نادیده گرفته شده اما، اگر به درستی از آنها استفاده شود، غرب را قادر می‌سازد تا تحریم‌های هوشمندی طراحی کند که می‌تواند درآمدهای نفتی روسیه را کاهش دهد و در عین حال از شوک قیمت نفت نیز جلوگیری کند. علاوه بر این، همچنین می‌توان غرامت‌های اوکراین را با هزینه روسیه تامین کرد.

اولین مورد از آسیب‌پذیری‌ صنعت نفت روسیه در برابر تحریم‌ها، توانایی محدود این کشور برای هدایت صادرات خود به بازارهای دیگر است. زیرساخت‌های صادراتی روسیه از خطوط لوله، راه‌آهن و پایانه‌های دریایی به شدت به سمت غرب منحرف شده است. این تعجب آور نیست، زیرا روسیه از دهه 1870 نفت خود را به اروپا صادر کرده است. امروزه غرب بزرگترین مشتری روسیه است که حدود 6 میلیون بشکه در روز نفت روسیه را جذب می‌کند که بیش از نیمی از کل تولید نفت این کشور است. در مقابل، زیرساخت صادرات روسیه به آسیا نسبتا محدود ​​است. اولین و تنها خط لوله صادرات نفت به چین و اقیانوس آرام سال 2019 تکمیل شد و کمتر از 15 درصد از کل تولید روسیه را حمل می‌کند.

بنابراین، اگر غرب از خرید منصرف شود، تکلیف آن 6 میلیون بشکه در روز چه می شود؟

از آنجایی که ظرفیت خط لوله نفت به چین پر است، در این شرایط نفت باید از طریق پایانه‌ها در دریای سیاه و بالتیک صادر شود. برای جابجایی این مقدار نفت در چنین مسافت طولانی، نیاز به حدود 230 سوپرتانکر معادل 30 درصد ناوگان جهانی وجود دارد که در عمل نشدنی است؛ به خصوص اگر تحریم‌ها شامل نفتکش‌ها و بیمه نیز شود.

از سوی دیگر روسیه ظرفیت بسیار محدودی برای ذخیره‌سازی نفت دارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد روسیه راهی جز توقف تولید ندارد.

اما محدودیت بعدی صنعت روسیه از اینجا ناشی می‌شود که افزایش و کاهش تولید نفت از میادین این کشور چندان ساده نیست. تعطیلی طولانی‌مدت و در مقیاس بزرگ به معنای بسته شدن ده‌ها هزار حلقه از این چاه‌ها است که بسیاری از آنها هرگز نمی‌توانند به مدار تولید بازگردد.

علاوه بر این کاهش تولید باعث تضعیف حمایت از پوتین در مناطق مهم تولیدکننده نفت روسیه می‌شود. جایگاه روسیه را در اوپک پلاس به خطر می‌اندازد و سهم بازار صادرات روسیه را از بین می‌برد.

از این رو پولیتیکو معتقد است که توقف تولید چندان گزینه مطلوبی برای روسیه نیست. این نشریه پیشنهاد می‌دهد که اروپا اجازه صادرات نفت‌های سرگردان روسیه را صادرکند اما تنها اجازه بازگشت هزینه تولید را به روسیه بدهد. هزینه تولید هر بشکه نفت در این کشور حدود 20 دلار است، بنابراین اگر نفت روسیه حدود 80 دلار بر بشکه به فروش می‌رسد تنها 20 دلار آن به روسیه بازگردد و 60 دلار آن را به هزینه‌های بازسازی اوکراین و جبران خسارت حمله پوتین به این کشور اختصاص یابد.