چرا بورس تهران به کما رفت؟

بورسان: بورس تهران مدتی است که حال و روز خوشی ندارد و اکثر روزهای آن همراه با بی‌رمقی معامله‌گران، ارزش معاملات پایین، خروج پول و کاهش مداوم قیمت سهام دنبال می‌شود. برای پیدا کردن دلیل این شرایط، بهانه‌های زیادی را می‌توان نام برد که هرکدام به سهم خود ضربه مهلکی را به تنه کم‌جان بازار سرمایه وارد کردند. از ریزش‌های اخیر بازارهای جهانی و به حاشیه رفتن مذاکرات هسته‌ای گرفته تا ادامه تصمیم‌ها و سیاست‌های ضد بازار دولت در جهت کنترل افزایش قیمت محصولات که شرکت‌ها را به دام زیان‌دهی انداخته است.

از این رو در ادامه به بررسی برخی از این عوامل خواهیم پرداخت که چه موانعی سر راه بورس قرار داشتند تا این بازار نتواند مسیر صعودی ایجاد شده از ابتدای سال جدید را ادامه دهد. به نوعی بازار سهام در این دوران وارد کما شد و هنوز نیز از این خواب عمیق خارج نشده است و همچنان نیز نشانه‌ای از حیات در آن دیده نمی‌شود.

بازارهای جهانی؛ رفیق نیمه‌راه بورس تهران

افزایش قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی پس از بهبود همه‌گیری کرونا در جهان طی یکسال گذشته باعث شده بود که چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بزرگ کشور افزایش قابل توجهی داشته باشد. نفت بیش از ۱۲۰ دلاری، مس نزدیک به ۱۱هزار دلاری و... همگی از روزهای خوش سودسازی شرکت‌ها خبر می‌دادند اما مدتی است که به دلیل تلاش همه‌جانبه فدرال رزرو برای کنترل تورم توسط افزایش نرخ بهره، روند قیمتی کالاهای پایه نزولی شده است.

این موضوع یکی از دلایلی است که شاید تحلیلگران با احتیاط بیشتری به تحلیل و پیش‌بینی سودآوری شرکت‌ها نگاه می‌کنند و شاید آن چشم‌انداز مثبت گذشته قدرت خود را از دست داده است.

رشد نرخ سود شبانه سرمایه‌گذاران را مردد کرده است؟

یکی از دیگر مواردی که از آن به عنوان متهمان ریزش بورس در دو ماه اخیر یاد می‌شود، افزایش ملایم نرخ سود بین بانکی است که در شروع هفته جدید با ثبت عدد ۲۱.۱۴ درصد، سقف ۲۰ ماهه خود را شکست.

این موضوع که یکی از سناریوهای محتمل آن حرکت سیاست‌گذاران به سمت افزایش نرخ بهره بانکی در جهت کنترل تورم است، باعث می‌شود که برخی از سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به جای حرکت به سمت سود بدون ریسک (سود بانکی)، مردد کند. در تصویر زیر روند افزایشی نرخ سود شبانه در یک ماه گذشته قابل مشاهده است.

آرامش دلار پس از طوفان

قیمت دلار در بازار آزاد نیز مدتی است که در حوالی قیمت ۳۲هزار تومان آرام گرفته است. این ارز که چندی پیش و پس از ناامیدی از دستیابی زودهنگام به توافق هسته‌ای، رالی صعودی جدید را شروع کرده بود و سقف تاریخی جدیدی را نیز بالای کانال ۳۳هزار تومان به ثبت رساند، مدتی است که نوسان شدیدی ندارد و نتوانسته است از بُعد تورمی محرکی برای صعود بورس باشد. در همان زمان افزایش شدید قیمت دلار بازار آزاد، دلار نیمایی ثابت بود یکی از اصلی‌ترین نکاتی بود که بورسی‌ها از آن گله‌مند بودند زیرا شرکت‌های صادرات‌محور که تاثیر بالایی از افزایش قیمت دلار داشتند، بدون دلیل موجهی از این موضوع منتفع نمی‌شدند. نرخ دلار نیما البته طی هفته‌های گذشته اندکی از جاماندگی خود را جبران کرد و اکنون حوالی ۲۶۵۰۰ تومان درحال معامله است.

ترس بورسی‌ها از دولت تمامی ندارد

یکی دیگر از مواردی که همواره به صورت ناگهانی بورس تهران را با شوک همراه کرده ، تصمیماتی است که از سمت دولت و با نام حمایت گرفته شده است. طی دو ماه اخیر نیز که بورس تهران روند نزولی داشت، برخی از این اقدامات تاثیر زیادی بر تشدید عرضه‌ها ایجاد کرد. آخرین نمونه آن نیز بحث دخالت در سمت تقاضای سیمان در بورس کالا و همچنین پیش‌نویسی بود که نحوه و مقدار عرضه و قیمت‌گذاری کالاهای موجود در این بورس را تعیین می‌کرد. به هرحال شرایط سیاسی و اقتصادی کشور به شکلی است که دولت برای جبران کسری بودجه خود و توانایی در پوشش هزینه‌های جاری دست در جیب شرکت‌ها خواهد کرد و بازار سرمایه نیز به عنوان بازاری که ۷۰ درصد آن به نوعی به دولت متصل است، تاثیر بالایی از این موضوع می‌پذیرد.

کلام آخر اینکه موارد ذکر شده در بالا عواملی بودند که جزو اصلی‌ترین متهمان حال نامناسب این روزهای بورس تهران هستند. این موضوعات همچنان پابرجا هستند و به نظر نمی‌رسد که در کوتاه‌مدت نیز از بین بروند. بنابراین اگر واقع‌بینانه به شرایط نگاه کنیم، شاید فعلا باید منتظر اتفاق مهمی برای برگشت بورس باشیم و هرگونه خبر مثبتی می‌تواند صرفا یک تاثیر موقت بر بازار بگذارد.