غلبه رکود بر معاملات دارا یکم و پالایشی یکم

 

بورسان - آرمان علایی: ارزش معاملات دارا یکم از اوایل شهریور ماه کم کم در مسیر صعودی قرار گرفت و از نیمه مهر ماه به اوج رسید. به طوری که طی دو سه ماه اخیر در اغلب روزها دارا یکم جزو نمادها با بیشترین ارزش معاملات قرار داشت. اما از آخرین جلسه معاملاتی هفته گذشته و همزمان با شروع معاملات پالایشی یکم شاهد افت شدید ارزش معاملات دارا یکم هم بودیم. چنین ارزش معاملات اندکی در پالایشی یکم هم که بعد از حدود سه ماه باز شده، در حال رقم خوردن است.

 اما چرا در شرایطی که ارزش معاملات کل بازار در مسیر صعودی قرار گرفته و رشد بالایی داشته این دو نماد کمتر معامله می‌شوند؟ دلیل رکود ETFهای دولتی چیست؟

 

حبس بازه‌ای دارا یکم

اواخر مرداد ماه بود که فاصله قیمت دارا یکم با خالص ارزش دارایی‌های آن به اوج رسید. در این زمان نسبت قیمت به خالص ارزش دارایی‌ها (P/NAV) تا حدود ۶۵ درصد هم افت کرد. همین جرقه‌ای شد برای هجوم معامله‌گران برای خرید این نماد در بازاری که بشدت منفی بود. به همین دلیل از اوایل شهریور ماه روند صعودی ارزش معاملات این نماد آرام آرام شروع شد و در شرایطی که NAV این نماد کاهشی بود با حفظ قیمت هر واحد صندوق در محدوده ۲۰ هزار تومانی با نوسان ۱۰ درصدی نسبت (P/NAV) تا ۹۰ درصد هم رشد کرد. یعنی در برخی روزها قیمت هر سهم دارا یکم تنها کمتر از ۱۰ درصد از خالص ارزش دارایی‌های آن کمتر بود.

ارزش معاملات این نماد از اواسط مهر ماه به اوج رسید. به طوری که متوسط ارزش معاملات روزانه این نماد از اواسط مهر تا سه‌شنبه هفته گذشته حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بود. طی این مدت در اغلب روزها دارا یکم جزو نمادها با بیشترین ارزش معاملات قرار داشت. اما از آخرین جلسه معاملاتی هفته گذشته و همزمان با شروع معاملات پالایشی یکم شاهد افت شدید ارزش معاملات دارا یکم هم بودیم. به طوری که طی این ۶ جلسه معاملاتی میانگین ارزش معاملات دارا یکم به ۵۰۰ میلیارد تومان رسید و در دو روز معاملاتی گذشته این عدد تا زیر ۳۵۰ میلیارد تومان هم افت داشت.

به نظر می‌رسد یکی از دلایل افت ارزش معاملات این نماد، به علت گشایش پالایشی یکم باشد. هر چند این دو نماد به واسطه دارایی‌های متفاوتی که دارند تحلیل‌های متفاوتی هم دارند. اما به نظر می‌رسد بیشترین دلیل اقبال بازار به این صندوق‌ها عرضه آن‌ها توسط دولت و این بهانه که دولت اجازه ریزش این صندوق‌ها را نمی‌دهد باشد. به همین خاطر شاید بخشی از افت ارزش معاملات دارا یکم به خاطر کوچ سرمایه به سمت پالایشی یکم باشد.

اما این نمی‌تواند تمام علت افت ارزش معاملات دارا یکم باشد. زیرا این نماد در روزهای اوج تا بیش از ۱۳۰۰ میلیارد تومان هم معامله شده بود در حالی که مجموع ارزش معاملات ETFهای دولتی در روز چهارشنبه کمتر از ۷۵۰ میلیارد تومان بود. به نظر می‌رسد دلیل اصلی‌تر چنین رکودی در معاملات دارا یکم حبس بازه‌ای قیمت این نماد در محدوده ۲۰ هزار تومان با نهایت نوسان ۱۰ درصد است. به عبارتی دیگر از ابتدای مهر ماه طی حدود ۳ ماه تنها در ۴ جلسه معاملاتی قیمت دارا یکم به زیر ۱۸ هزار یا فراتر از ۲۲ هزار تومان، یعنی ۱۰ درصد پایین یا بلاتر از ۲۰ هزار تومان، رسیده است. این حبس بازه‌ای هر چنند در دورانی که بورس افت ۴۲ درصدی را تجربه کرده بود مناسب به نظر می‌رسید اما حالا به واسطه رشد دوباره بورس به نظر می‌رسد در جا زدن این نماد برای کسی جذاب نیست.

 

رکود عمیق‌تر در پالایشی یکم

پالایشی یکم در شرایطی باز شد که بازار رشد مناسبی کرده بود و ارزش معاملات خرد هم به رقم‌های قابل توجهی رسیده بود. این نماد که در محدوده NAV و نزدیک به قیمت پذیره‌نویسی باز شده بود انتظار می‌رفت ارزش معاملات بالایی داشته باشد. اما چنین اتفاقی رخ نداد و ارزش معاملات آن رفته رفته کاهش یافت. تا جایی که پالایشی یکم روز چهارشنبه کمتر از ۴۰۰ میلیارد تومان معامله شد. این ارزش معاملات در شرایطی است که کل ارزش این صندوق که تمام آن هم شناور است حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان است. به نظر می‌رسد رکود معاملات پالایشی هم از سمت عرضه باشد و هم از سمت تقاضا.

از سمت عرضه معامله‌گرانی را شاهدیم که در شهریور ماه یعنی حدود ۳ ماه قبل واحدهای این صندوق را به خیال کسب سودی مانند دارا یکم در قیمت ۱۰ هزار تومان پذیره‌نویسی کرده‌اند. حال بعد از ۳ ماه این صندوق همچنان در قیمتی برابر با قیمت‌ پذیره‌نویسی در حال معامله شدن است. به همین خاطر به نظر می‌رسد اثر روانی عدم سود طی ۳ ماه گذشته و خیال حمایت دولت از این صندوق منجر به میل پایین سهامداران پالایش برای عرضه آن شده است.

اما مساله مهم‌تر در سمت تقاضای این صندوق است که در حال معامله شدن در سطوح NAV است. همان‌طور که پیش‌تر در گزارشی با عنوان «پالایشی یکم را چند بخریم؟ » هم گفته شد صندوق‌های دولتی هیچ شباهتی به ETF واقعی ندارند و باید مثل دیگر شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورس تهران آن‌ها را ارزش‌گذاری کرد. به این ترتیب یه نظر می‌رسد از آن‌جایی که اغلب این دسته شرکت‌ها به ویژه دارا یکم نزدیک به ۳۰ درصد زیر قیمت NAV معالمه می‌شوند بورس‌بازان انگیزه‌ چندانی برای خرید پالایشی یکم در قیمتی برابر با NAV ندارند. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی معامله‌گران ترجیح می‌دهند خود نمادهای پالایشی را بخرند در عوض خرید صندوق پالایشی یکمی که ممکن است به علت (P/NAV) بالاتر از سطوح تعادلی بازار، منفی شود.