دوئل تهران و واشنگتن بر سر رابطه با مسکو

بورسان- شکوفه حبیب‌زاده: درحالی‌که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده زمینه برای توافق هسته‌ای فراهم است، رابرت مالی، مسئول میز ایران در وزارت امور خارجه آمریکا گفته عدم تصویب برجام ایران را به روسیه نزدیک‌تر می‌کند. موضوعی که با واکنش پایگاه خبری نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی روبرو شد. همچنین این اظهارنظر مقام آمریکایی با واکنش کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز همراه بود. او در این رابطه گفت: «روابط ایران و روسیه یک روابط کاملا دوجانبه و بر اساس منافع مشترک است و اساسا ربطی به دولت آمریکا ندارد. روابط ایران و روسیه در حوزه منطقه‌ای روابط سازنده‌ای است، و اثر این موضوع را در بحث تحقق امنیت در سوریه و مبارزه با تروریسم شاهد هستیم. نقش سازنده‌ای که هیچ‌گاه از سوی آمریکایی‌ها در منطقه شاهد نبوده‌ایم». حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز دیروز در گفت‌وگو با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تأکید کرده بود که ما در موضوع مذاکرات، روی تضمین متمرکز شده‌ایم و آمریکا دست از زیاده‌خواهی بردارد.

مالی: یا روسیه یا برجام

رابرت مالی، نماینده وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌ان مدعی شد که ایران یا باید به فکر اتکای بیشتر به روسیه باشد یا به برجام بازگردد.

او گفت: «ایران یا می‌تواند در موقعیت وابستگی نسبی به روسیه قرار گیرد درحالی‌که روسیه خود در سطح جهان منزوی شده و فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی ارائه نمی‌کند، یا می‌تواند به برجام برگردد که نتیجه آن روابط عادی‌تر با کشورهای همسایه، اروپا و باقی جهان خواهد بود.»

مالی همچنین درباره وجود ضرب‌الاجل بریا مذاکرات احیای برجام نیز گفت: «هیچ تاریخ مشخصی برای پایان دادن به مذاکرات تعیین نشده است.» با این حال او در بخش دیگری از صحبت‌های خود در اظهارنظر متفاوتی گفته: «ایران می‌گوید که مایل است به مذاکرات بازگردد، اما واقعیت این است که این فرصت به‌طور روزانه از دست می‌رود و این گزینه برای همیشه در دسترس نخواهد بود.»

تضمین، آخرین گره مذاکرات

درحالی‌که ایران کماکان بر تضمین تأکید دارد، کنعانی درباره ادامه مذاکرات برای رفع تحریم‌ها و نتایج گفت‌وگوی تلفنی اخیر امیر عبداللهیان و جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته: «برخلاف ادعای طرف آمریکایی مبنی بر ناکام بودن مذاکرات دوحه، این مذاکرات راه را برای تداوم گفت‌وگوها میان طرف‌های مختلف توافق هسته‌ای باز گذاشت و مذاکرات خوبی بود. آقای جوزپ بورل با حسن نیت و جدیت پیگیره آماده‌سازی زمینه برای ادامه مذاکرات در دور بعدی است و طرف ایرانی هم در این زمینه موضوع را با حسن‌نیت و جدیت دنبال می‌کند. زمینه برای توافق فراهم است و مشکل اساسی برای توافق وجود ندارد، جز اینکه طرف آمریکایی باید تصمیم سیاسی خود را به صراحت و با جدیت اتخاذ کند. دولت آمریکا از یک طرف برای بازگشت به توافق ابراز تمایل می‌کند و از سوی دیگر مایل نیست هزینه‌های بازگشت به توافق را بپردازد. ایران نیازمند تضمین جدی، واضح و قابل راستی‌آزمایی برای تأمین منافع اقتصادی خود ناشی از احیای برجام است.»

بایدن در دوره دولت خود هم تضمین نمی‌دهد

این گره به نظر می‌رسد هنوز باقی است و هنوز چاره‌ای برای ان در نظر گرفته نشده است. چندی پیش نشریه صبح صادق، نزدیک به سپاه پاسداران در گزارشی نوشته بود: «یکی از مهم‌ترین موضوعات تضمین، انتفاع پایدار اقتصادی به ایران است، حال آنکه دولت بایدن نه تنها برای اجرای پایدار برجام در دوره بعد ریاست‌جمهوری تضمینی نداده است، حتی حاضر به تضمین اجرای بدون کم و کاست دوره ریاست‌جمهوری خودش هم نیست». صبح صادق به مصاحبه ۲۲ اردیبهشت محمد مرندی مشاور تیم هسته‌ای اشاره کرده و نوشت: «مشاور رسانه‌ای تیم هسته‌ای در اظهار نظری گفته است: "ایران قبول کرد که اگر بایدن نمی‌تواند نسبت به رویکرد دولت بعدی درباره برجام تضمین دهد، دست‌کم نسبت به تعهدات دولت خودش تا پایان کار به اجرای تعهداتش در چارچوب توافق احتمالی تضمین دهد، اما دولت آمریکا این را هم نپذیرفته است". قلب مشکل احیای برجام همین جا است. مرندی در ادامه می‌گوید: "خب وقتی او [یعنی بایدن] حاضر نیست حتی مسئولیت اتفاقات احتمالی در دوره خودش را بپذیرد، ایران چرا باید خود را به چنین توافق متزلزلی متعهد کند؟"»

پیشنهاد مهم ایران به آمریکا

یکی دیگر از موانع احیای برجام حذف نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی بود که به نظر می‌رسد که این موضوع با ابتکار ایران حل شده است. با این حال حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی لارپوبلیکا گفته: «به آمریکایی‌ها پیشنهاد به تعویق انداختن موضوعات مرتبط با لیست سیاه تروریسم را دادیم.»

باید دید با این اظهارنظر اخیر رابرت مالی و واکنش ایران در برابر آن، مذاکرات برجام چه مسیری را در پیش می‌گیرد.