دلار به ۳۰ هزار تومان می‌رسد؟

بورسان: اقتصاد ایران چندین ماه است که انتظار نتیجه مذاکرات وین را می‌کشد و اما هنوز هیچ خبر مشخصی از نتیجه مذاکرات منتشر نشده است. برخلاف یک ماه قبل که خوشبینی در بیشترین مقدار خود نسبت به احیای برجام وجود داشت حالا اما طرفین از نامشخص بودن نتیجه مذاکرات خبر می‌دهند. در انتظار نتیجه مذاکرات وین طبیعتا بسیاری از فعالان اقتصادی نیز با احتمال نوسان سنگین دلار از ثبت سفارشات واردات یا سایر عملیات ارزی پا پس کشیده بودند. با طولانی شدن فضای مذاکرات دوباره دلار به ۲۸ هزار تومان رسیده است و رسیدن به ۳۰ هزار تومان نیز کاملا در دسترس به نظر می‌رسد. هنوز هم به نظر می‌رسد سیاست‌گذار اقتصادی نقش انتظارات را در سمت و سوی نوسان ارزی نادیده گرفته است.

مذاکرات در ۳۰ هزار تومان به نتیجه می‌رسد؟

دلار در ادامه مسیر صعودی خود امروز دوباره به ۲۸ هزار تومان رسیده است و فاصله چندانی تا سطح روانی ۳۰ هزار تومان ندارد. اواسط دی ۱۴۰۰ بود که با اخبار منفی از مذاکرات وین دلار از ۳۰ هزار تومان عبور کرد و اتفاقا همزمان با همین اتفاق دوباره موجی از خوشبینی نسبت به مذاکرات دیده شد و دلار مسیر تند نزولی را تا ۲۵ هزار تومان طی کرد. جالب توجه است که برخی از کارشناسان حالا نیز معتقد هستند که مذاکرات احتمالا با رسیدن دلار به ۳۰ هزار تومان به نتیجه خواهد رسید.

پیش‌بینی‌پذیری یا ثبات اقتصادی؟

دلار در ماه‌های گذشته حدود ۱۵ درصد نوسان داشته است (افت تا ۲۵ هزار تومان و رشد دوباره تا ۲۸ هزار تومان) و این بلای سنگین برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود. اشتباه رایجی که میان سیاست‌گذاران وجود دارد این است که تصور می‌کنند که باید اقتصاد را قابل پیشبینی کنند و اما تنها کاری که سیاست‌گذاران باید انجام دهند این است که ثبات را برای اقتصاد به همراه آورند. اختلاف کوچکی در ظاهر میان این دو مفهوم (ایجاد ثبات و پیشبینی‌پذیری) وجود دارد اما معمولا تفکر پیشبینی‌پذیری کردن اقتصاد دولتمردان به سمت دخالت‌های حداکثری در اقتصاد و سیاست‌های دستوری در حوزه‌های مختلف مانند کالاها یا نرخ سود یا نرخ دلار می‌برد. اقتصاد ایران نیازمند ثبات است و پیشبینی اقتصاد را باید به عهده سرمایه‌گذار یا فعال اقتصادی گذاشت.

مسیر تا ۳۰ هزار تومان هموار است؟

در شرایط کنونی و با طولانی شدن نتیجه مذاکرات رسیدن به نرخ ۳۰ هزار تومان چندان دور از انتظار نیست. با توقف مذاکرات وین در اواخر سال گذشته انتظار برای رشد شتابان نرخ دلار وجود داشت که در گزارش‌های پیشین بورسان به آن اشاره شده است. اما همان‌طور که اشاره شد در فضای مردد و احتمال چرخش سریع طرفین (ایران و آمریکا) از موضع‌های سخت‌گیرانه خود در مذاکرات هسته‌ای مسیر رشد دلار لغزان به نظر می‌رسد.

دلار فقط درگیر برجام است؟

طبیعتا منظور این نیست که دلار تنها با اخبار سیاسی نوسان می‌کند اما حافظه ده سال گذشته فعالان اقتصادی از نوسان نرخ دلار این را نشان می‌دهد که هر موقع اقتصاد ایران به سمت تحریم رفته است جهش‌های شدید نرخ تورم و ارز را شاهد بوده‌ایم. به این ترتیب آزادسازی منابع بلوکه‌شده هم شاید اثر آن‌چنانی در کاهش التهاب بازار ارز نداشته باشد. این‌جاست که اثر انتظارات از سوی برخی از مشاوران اقتصادی دولت نادیده گرفته می‌شد. تصور اداره کشور در تحریم خاطرات تلخ همراه با فشار شدید را به جامعه به همراه داشته است. موج خروج سرمایه در دوران تحریم به صورت قابل توجهی رشد داشته است طبیعی است که فعالان اقتصادی با اخبار منفی از وین به استقبال قیمت‌های بالا بروند. به این موضوع عبور از فضای انتظاری چندین ماه اخیر و خروج فعالان اقتصادی از حالت انتظاری را اضافه کنید.

حتی به نظر می‌رسد که خروج سرمایه با انتظار برای احیای برجام کندتر از گذشته شده است. در این خصوص معیار خرید مسکن توسط ایرانیان در ترکیه مورد توجه است. تعداد خرید خانه توسط ایرانی‌ها در ترکیه در ماه‌های گذشته نزولی شده است دقیقا همزمان با خوشبینی به مذاکرات وین. حالا اگر در ماه‌های بعد میلادی دوباره شاهد رشد افزایش تعداد خرید خانه توسط ایرانی‌ها در ترکیه باشیم چندان عجیب نیست.

به صورت کلی دلار می‌تواند به ۳۰ هزار تومان برسد و حتی احتمال رشد تا سطوح بالاتر نیز وجود دارد نقش مذاکرات هسته‌ای وین بسیاری پررنگ است. به این موضوع باید توجه داشت که سیاست‌های اقتصادی بلندمدت دولت‌ها در ایران بیش از آن‌که مشوق ثبات باشد عاملی برای التهاب سنگین بوده است و بر این اساس شدت حساسیت به مذاکرات به مراتب بیشتر شده است.