اشتهای سیری ناپذیر رانت در اقتصاد ایران

بورسان- سلیمان کرمی؛ یک سوال مهم که پس از حذف دلار ترجیحی برای همگان مطرح شد این بود که «چرا جراحی اقتصادی از شکم مردم آغاز شد؟» ممکن است نیت‌های خاصی پشت این سوال باشد و اما نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که واقعا چرا با این همه مشکل در اقتصاد ایران اصلاح نقاط چرکین دیگر در دستور کار قرار نمی‌گیرد.

رانت ماندگار خودرو

یکی از مشکلات اقتصاد ایران رانت در نقاط مختلف است. این رانت چه در مجوزها و بروکراسی اداری چه در ارز ترجیحی و چند نرخی (همین نیما) چه در قیر تهاتری یا در صنعت خودرو به وفور مشاهده می‌شود. آخرین نکته ممانعت از عرضه خودرو در بورس کالا است. نامه‌ای منتشر شده با امضای یکی از مسئولان وزرات صنعت که در آن با عرضه خودرو در بورس کالا مخالفت شده است. یک سوال برای همه شکل گرفته است که اگر هدف این نامه تاکید بر ادامه رانت خودرو در اقتصاد کشور نیست پس چه دلیل دیگری دارد.

چند هزار میلیارد تومان دیگر برای پایان رانت خودرو لازم است؟

در همین سال‌های گذشته بسیاری از رانت خودرو استفاده کردند. شاید سوال باشد که رانت خودرو چیست. رانت خودرو به اختلاف قیمت فروش کارخانه با قیمت بازار در سال‌های گذشته اشاره دارد. شاید به نظر اغراق باشد اما رانت چند ده هزار میلیارد تومانی خودرو در سال‌های گذشته در حالی توزیع شده است که شرکت‌های خودرویی به ورشکستگی کامل رسیدند و حالا دولتی‌ها به فکر نجات صنعت خودرو افتاده‌اند. اما سوال اینجاست که چه کسانی می‌توانستند خودرو درب کارخانه را خریداری کنند؟ طبیعتا روابط خاص می‌توانستند با قیمت پایین خودرو را خریداری کنند و با قیمت‌های بالاتر در بازار به فروش برسانند.

همه رانت‌ها با اسم رمز «حمایت» آغاز می‌شود

در هفته گذشته گروه بهمن در بورس کالا اقدام به عرضه خودرو کرد و بنا بود که امروز آخرین روز ثبت سفارش برای خودروهای گروه بهمن باشد. اختلاف قیمت کارخانه و بازار برخی از محصولات عرضه‌شده تا بیش از ۴۰۰ میلیون تومان بود. این به این معنی است که برای هزار دستگاه از این خودروها ۴۰۰ میلیارد تومان رانت وجود دارد. دوباره باید سوال را مطرح کرد چه کسی می‌تواند از درب کارخانه خودرو خریداری کند؟ آیا تا به حال توانسته‌اید با قیمت کارخانه اقدام به خرید این خودرو‌ها کنید؟‌ طبیعتا وزارت صمت به نام ساماندهی بازار خودرو و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان چنین اقدامی را توجیه می‌کند. همان‌طور که مجلس رانت چند هزار میلیارد تومانی قیر تهاتری را به نام حمایت از بخش‌های کمتر توسعه‌یافته تصویب می‌کند یا همان‌طور که ارز ۴۲۰۰ به نام حمایت از اقشار ضعیف جامعه بنا گذاشته شد. اما اگر این لباس به ظاهر زیبای « حمایت » را از این سیاست‌های اقتصادی حذف کنیم جز رانت عیان می‌شود؟ همین‌جاست که سوال دوباره در ذهن تکرار می‌شود که با وجود این‌که اقتصاد ایران جاهای فراوانی برای اصلاح دارد « چرا باید جراحی اقتصادی از شکم مردم آغاز شود؟»