واکنش سازمان بورس به ادعای پورابراهیمی

بورسان : اخیرا محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در اظهارنظری به معضلات سامانه‌های نرم افزاری در بورس اوراق بهادار اشاره کرده و گفته بود: «گزارش‌های کارشناسی حاکی از آن است که بخشی از سامانه‌ها یا اساسا از حوزه تصمیم‌گیری خارج شده‌اند و یا کمترین میزان تأثیرگذاری را در نظارت بر بازار ایفا کرده‌اند که گزارش رسمی در این موضوع نیز به‌زودی در اختیار مردم قرار داده می‌شود.»

نازنین محمدی‌استخری، مدیر نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار سازمان بورس اوراق بهادار با حضور در برنامه «شمارش معکوس» نسبت به سخنان پورابراهیمی واکنش نشان داد و اعلام کرد که احتمالا نرم‌افزارهای قدیمی مدنظر آقای پورابراهیمی بودند و در حال حاضر به جدیدترین نرم‌افزارهای نظارت در بازار سرمایه مجهز هستیم که نیاز به نرم‌افزارهای قدیمی را از بین برده و اشراف کاملی از حیطه نظارت بر بازار سرمایه داریم.

محمدی‌استخری واکنش به اظهارنظر رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد نقص عملکرد دستگاه‌های نظارتی بازار سرمایه گفت: «نرم‌افزارهای نظارتی که در حال حاضر، مورد استفاده مجموعه سازمان، شرکت بورس اوراق بهادار و فرابورس به‌عنوان ناظرین بازار سرمایه قرار می‌گیرد، چندین نرم افزار داخلی و خارجی است. احتمالا نرم‌افزاری که مدنظر آقای پورابراهیمی بوده، نرم‌افزاری با نام «سمپا» و «سمپاپرو» است که چند سالی است از رده نظارتی خارج شده است، زیرا زمانی که سیستم معاملات جدید در اواخر دهه 80 خریداری شد، آن نرم‌افزار نظارتی نتوانست با سامانه معاملات جدید تطبیق پیدا کند و به همین دلیل به مرور از دستور کار خارج شد. البته این بدان معنا نبود که مجموعه بازار سرمایه هیچ نرم‌افزار نظارتی نداشته باشد.»

مدیر نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار سازمان بورس اوراق بهادار با اشاره به تاریخچه نرم‌افزارهای بازار سرمایه، گفت: «از اوایل دهه 90، نرم‌افزارهایی به کمک متخصصین داخلی و مهندسین شرکت مدیریت فناوری بورس تهران طراحی و نوشته شد و در کنار آن، یک نرم‌افزار هم همراه با هسته معاملات خریداری شد. یکی از نرم‌افزارها غیربومی است که مورد استفاده ناطرین قرار می‌گیرد، اما بعد اصلی نظارت توسط دو نرم‌افزار داخلی انجام می‌شود. نرم‌افزاری با نام «نهان» داریم که مخفف «نرم‌افزار هوشمند اقدامات نظارتی» است که بومی است. ویژگی اصلی این نرم افزار، آنلاین و لحظه‌ای بودن آن است که تمامی آمار معاملات، تراکنش‌ها و سفارشات اشخاص، نمادها و کارگزاران را نمایش می‌دهد. مدیریت اصلی این نرم‌افزار آن است که قابلیت طراحی هشدار دارد. یعنی براساس نیاز ناظرین، هشدارهای نظارتی، الگوی تشخیص این هشدارها تعریف می‌شود و بعد براساس پارامترهایی روی این الگوها تنظیم شده و خروجی آن، مورد استفاده ناظرین قرار می‌گیرد. نرم‌افزار دیگری که از حدود سال 92 وارد چرخه نظارت شده، نرم‌افزاری به نام «بیدار» است که مخفف «بستر یکپارچه دسترسی به اطلاعات راهبردی» است. این نرم‌افزار هم بومی است و ویژگی اصلی آن، این است که گزارش‌ساز است و قابلیت طراحی و پیاده‌سازی انواع گزارش‌های مورد نیاز ناظرین را دارد. این نرم‌افزار از دو بخش اطلاعات آنلاین و تاریخی برخوردار است. به این معنا که هم می‌توانید در لحظه انواع و اقسام گزارش‌ها را دریافت کنید و هم بخش تاریخی که اطلاعات بازار سرمایه ایران را از ابتدای معاملات تاکنون در خود جای داده است.»

او با اشاره به ویژگی‌های نرم‌افزار بیدار افزود: «یکی از گزارش‌های اصلی که روزانه روی این نرم افزار، اجرا می‌شود، گزارش‌های پیشدستی در معاملات (Front Running) است. گزارش‌های تشخیص رفتار معاملاتی سهام‌داران است؛ افرادی که با هم تشابه یا تقابل رفتار دارند؛ نحوه فعالیت حقوقی‌ها به‌طور خاص و ... نیز در آن گزارش‌دهی می‌شود. همچنین بخشی با عنوان فرار از معامله در این نرم‌افزار وجود دارد که افرادی که قصد معامله ندارند اما طوری عمل می‌کنند که به معنای دستکاری یا اغوای سهامداران است. این نرم‌افزار، سود غیرعادی را شناسایی می‌کند. بیس این نرم‌افزار بر هوش مصنوعی استوار است و هر زمان که بخواهیم هر داده‌ها را می‌توانیم اتخاذ کرده و در اختیار کاربر قرار دهیم.»

نرم‌افزار رصد اخبار و فضای مجازی به نرم‌افزارهای بورس متصل نیست

محمدی‌استخری با بیان اینکه آنچه این نرم‌افزارها به ما نشان می‌دهند، آن چیزی است که در معاملات و سفارش‌چینی‌ها می‌بینیم، ادامه داد: «بخشی از اطلاعات در حوزه اخبار و فضای مجازی است که این بخش هم به مرور به این نرم‌افزارها وصل می‌شود، زیرا اکنون نرم‌افزارهای آنها جداست و ناظر جداگانه آنها را رصد می‌کند و ارتباط می‌دهد. آنچه که در جهان پیشرفته وجود دارد آن است که این نرم‌افزارهای به هم لینک باشند تا ناظر در کنار هم آنها را ببیند و بتواند به درستی تصمیم بگیرد.»

مجلس لیستی را به‌عنوان متخلفان بازار سرمایه معرفی می‌کند و از آن طرف می‌بینیم که از سال 98 به این سو، پروژه کردن سهام را به‌صورت جدی شاهد هستیم و دیگر قبح آن نیز در بین فعالان بازار سرمایه نیز ریخته است. یکسری نمادها نیز با همین ظن، بسته شده است. سوال این است که آیا افرادی شناسایی و معرفی شده‌اند؟ آیا تخلفات عطف به ماسبق داده می‌شوند؟ چطور مجلس زودتر از سازمان بورس اوراق بهادار، دسترسی به متخلفان پیدا می‌کند؟

عدم اعلام نام متخلفان به معنای عدم برخورد با آنها نیست

این پرسش‌هایی است که محمدی به آنها چنین پاسخ می‌دهد: «توقف نمادها از حیث ظن به دستکاری به این ترتیب است که مواردی از سوی بورس‌ها اعلام می‌شود و خود بورسی‌ها می‌توانند آنها را در یک روز معاملاتی ببینند یا با اعلام به سازمان و موافقت، این توقف را تا پنج روز ادامه دهند. اینکه بعد از این بازه زمانی، نماد گشایش شده اما خبری منتشر نمی‌شود بدان معنی نیست که ناظر مربوطه به نتیجه نرسیده است، بلکه روند تشخیص و کشف تخلف به‌ویژه تخلفاتی که ابعاد گسترده‌ای دارند یا پروژه شده‌اند، کار ساده‌ای نیست و نیازمند همکاری چندین دستگاه برون‌سازمانی است. در بحث پروژه شدن، قسمت اصلی‌اش در ایسستاگرام و کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی است. در این بخش نیازمند همکاری سازمان بورس اوراق بهادار و پلیس فتا برای شناسایی ذینفع نهایی هستیم. این چیزی نیست که ظرف یک یا پنج روز میسر شود. قطعا این موارد پرونده شده و به مسیر قانونی و حقوقی پیگیری خواهد شد و قطعا اعلام آن در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست، زیرا باید روند حقوقی آن طی شود.»