گام ایران در مذاکرات وین برای رسیدن به توافق

بورسان : هشتمین دور از مذاکرات وین با ارسال سیگنال‌های مثبت بیشتری نسبت به قبل در جریان است. علاوه بر اینکه شب گذشته ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه پیشرفت در مذاکرات را تایید کرد؛ اولیانوف، نماینده روسیه در وین نیز امروز از عقب‌نشینی ایران از برخی مواضع خود به دنبال در خواست روسیه و چین خبر داد. در این میان به نظر می‌رسد مهم‌ترین پیشرفت در مذاکرات پذیرفتن اصل راستی‌آزمایی از سوی طرف غربی است، موضوعی که علی‌باقری در گفت‌وگو با الجزیره مطرح کرده و نشان از کاهش اختلافات دارد. او همچنین در گفت‌وگو با خبرگزاری دولت از روان بودن مذاکرات وین با وجود برقرار بودن برخی اختلافات خبر داده است.

به نظر می‌رسد همچنان اختلافات بین دو طرف در خصوص مسائلی از جمله دادن تضامین به ایران برای عدم تکرار تجربه ترامپ، عدم وضع تحریم‌های جدید علیه ایران و همچنین محدود بودن زمان برای رسیدن به توافق پابرجاست.

امروز سومین روز از هشتمین دور مذاکرات وین بود. دور هشتم مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ با برگزاری نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام از عصر دوشنبه ششم دی ماه در شهر وین آغاز شد. مذاکرات فردا هم ادامه خواهد داشت بعد به دلیل فرارسیدن سال نو میلادی با یک وقفه سه روزه همراه خواهد بود و دوشنبه هفته آینده دوباره از سرگرفته می‌شود.

امروز در وین چه خبر بود؟

امروز مذاکرات و دیدارهای پی در پی در وین انجام شد. علاوه بر اینکه کارگروه‌ها هسته‌ای و رفع تحریم‌ها تشکیل جلسه دادند، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده کشورمان دیدارهای دو جانبه و چند جانبه برگزار کرد. علی باقری، عضو ارشد مذاکره‌کننده کشورمان دیداری با انریکه مورا، معاون سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌‌‌کننده نشست کمیسیون مشترک برجام داشت. علاوه بر این دیدار دو جانبه، آنطور که خبرگزاری فارس گزارش می‌دهد، نشست مشترکی با حضور باقری، انریکه مورا و نمایندگان سه کشور اروپایی عضو برجام (فرانسه، انگلیس و آلمان) در هتل کوبورگ شهر وین برگزاری شده است.

در این میان اما دیگر طرفین مذاکره نیز بعضا دیدارهایی داشته‌اند، از جمله می‌توان به مذاکره نماینده روسیه با رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران اشاره کرد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در این خصوص در توییتی نوشت: «امروز با نماینده آمریکا در امور ایران آقای رابرت مالی دیدار کردم. رایزنی‌ها و هماهنگی نزدیک بین هیأت‌های روسیه و ایالات متحده در جریان مذاکرات وین، پیش‌نیاز مهمی برای پیشرفت در جهت احیای برجام است.»

عصر امروز ایرنا به نقل از علی باقری نوشت: علی باقری هرچقدر طرف مقابل ما آمادگی جدی‌تری برای لغو تحریم‌ها داشته باشد و اراده جدی تری برای پذیرش سازوکارهای مد نظر جمهوری اسلامی ایران در لغو تحریم‌ها داشته باشد به ویژه در دو موضوع راستی آزمایی و تضمین، در مدت زمان کوتاه‌تری می‌توانیم به توافق دست پیدا کنیم.

آنطور که ایرنا به نقل از باقری می‌گوید: در صورتی که توافق حاصل شود ابتدا طرف نقض کننده برجام یعنی ایالات متحده آمریکا باید تحریم را لغو کند و جمهوری اسلامی ایران پس از انجام راستی‌ازمایی، اقدامات هسته‌ای را در چارچوب توافق صورت خواهد داد.

چه توافقاتی در وین به دست آمده؟ چه مسائلی باقی است؟

دور ششم مذاکرات در دولت روحانی درحالی به پایان رسید که به نظر دو طرف روی دو نقطه حساس یکی راستی آزمایی رفع تحریم‌ها و دیگری گرفتن تضامینی برای عدم تکرار تجربه ترامپ یعنی عدم ترک یکجانبه توافق از سوی روئسای جمهور آینده آمریکا اختلافاتی وجود داشت.

در دور هفتم مذاکرات که نخستین دور مذاکرات در دولت رئیسی و با فاصله چهار ماهه از دور ششم برگزار شد، ایران دو متن تهیه و به طرف مقابل ارائه کرد که سند اول درباره لغو تحریم‌ها و دیگری درباره اقدامات هسته‌ای ایران بوده است. به گفته باقری مفاد پیش‌نویس شامل کلیه پیشنهادات و مواضع تیم مذاکره‌کننده ایرانی بوده است.

هرچند دور هفتم مذاکرات به دلیل ارائه این سندها با وقفه چند روزه همراه شد، اما در نهایت طرفین بار دیگر در وین گرد هم آمدند و مذاکرات را ادامه دادند. در روزهای پایانی دور هفتم مذاکرات پیشرفت‌هایی حاصل شد و طرفین بر سر ادامه مذکرات بر مبنای سند مشترکی به توافق رسیدند. دیروز وزیر امور خارجه ایران رضایت خود را نسبت به مذاکرات وین اعلام کرد و گفت: مهم این است که ما یک متن مشترک و واحدی را در اختیار داریم که تیم مذاکره‌کننده ما بر روی آن متن تمرکز کرده است.

آنطور که امیرعبداللهیان می‌گوید، کشورهای شرکت‌کننده در مذاکرات وین، بر سر «موضوعات پرانتزی» دو سند ارائه‌شده در این مذاکرات، اختلاف نظر داشته و در این خصوص در حال رایزنی هستند. امیرعبداللهیان با اشاره به «نقاط اختلافی» بین ایران و دیگر طرف‌های این مذاکرات گفت، ایران در متن پیشنهادی خود به این مذاکرات، مطالبی را «در داخل پرانتز» قرار داده که بر سر آن اختلافاتی وجود دارد.

با این حال نماینده روسیه در وین دیروز در گفت‌گو با فارن پالیسی مدعی شده است که مذاکره‌کنندگان در نهایت پذیرفتند که رایزنی‌ها را بر مبنای پیش نویسی که در شش دور مذاکره قبلی به‌دست آمده بود، آغاز شود.

هرچند این اظهارات در ظاهر متضاد با هم هستند اما نشان می‌دهند که دو طرف تا حدودی از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و این موضوع احتمال رسیدن به یک توافق را در نهایت بیشتر می‌کند. از آنجایی که اظهارات کلی و به دور از جزئیات است احتمالا ایران برخی از مفاد متن دور ششم را پذیرفته و در مقابل طرف غربی هم بخش‌هایی از سندهای ارائه از سوی ایران را تایید کرده است و این یعنی پیش‌رفت در مذاکرات.

این موضوعی است که امروز به تایید اولیانوف، نماینده روسیه هم رسیده است.

خبر مهم نماینده روسیه از وین

اما خبر مهمی که امروز از سوی نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی منتشر شد به عقب‌نشینی ایران از برخی موارد مورد اختلاف بود. میخائیل اولیانوف در گفت‌وگو با فارن پالیسی با بیان اینکه روسیه و چین، ایران را متقاعد کردند که برخی خواسته هایش را کنار بگذارد، گفت: ازجمله اینکه ایران راضی شد که مذاکرات تنها روی موضوع تحریم‌ها متمرکز نباشد و مسائل هسته‌ای نیز مورد بحث قرار بگیرد.

ضرب‌الاجلی که مورد پذیرش ایران و روسیه نیست

در این میان اما شب گذشته تروئیکای اروپایی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که زمان برای رسیدن به یک توافق محدود است. هرچند در این بیانیه زمان خاصی برای رسیدن به توافق اعلام نشده اما از لفظ «تنها چند هفته» استفاده شده است.

البته پیش از این العربیه در گفت‌وگو با یک مقام آگاه اروپپایی اعلام کرده بود که اروپایی‌ها بر این باورند که حداکثر زمان موجود برای رسیدن به یک توافق آخر ژانویه یعنی حدود یک ماه دیگر است. طرف اروپایی مدعی است که بعد از این بازه زمانی نقطه گریز هسته‌ای ایران به کمتر از یک ماه می‌رسد و می‌تواند هر زمان که اراده کرد به فاصله چند روز مواد هسته‌ای لازم برای ساختن بمب را تولید کند. از این رو رسیدن به توافق بعد از این زمان عملا بی‌معنی است.

در این میان اما ایران و روسیه داشتن ضرب‌العجل برای رسیدن به توافق را قبول ندارند. اولیانوف درباره این ضرب‌الاجل به فارن پالیسی گفته است: این احساس اضطرار، قدری غلو‌شده است. بله، مسئله فوریت دارد اما باید محتاط باشیم و نباید ضرب‌الاجل‌های مصنوعی تعیین کنیم.

او با بیان اینکه نمی‌توانم حصول توافق را تضمین کنم اما شانس دستیابی به آن بسیار، بسیار زیاد است به انتقاد از رویکرد طرف غربی پرداخته و گفته است: اکنون زمان تهدید ایران به اعمال فشار بیشتر نیست. حتی اگر ایرانی‌ها حجم قابل توجهی مواد هسته‌ای تولید کنند، خب چه می‌شود. این مواد بدون کلاهک قابل استفاده نیست و ایران نیز چنین کلاهکی در اختیار ندارد.