علت واکنش کم بازارهای دلار و نفت به برجام چیست؟

بورسان: بازارهای نفت و دلار گویا چندان مذاکرات احیای برجام را جدی نگرفته‌اند. دلار اگرچه ابتدا افت قابل توجه‌ای داشت، اما دوباره به سمت بالا برگشت. قیمت نفت برنت نیز بالای 70 دلار قرار دارد که در بیش از یک سال اخیر کم‌سابقه است. از کوروش احمدی، دیپلمات اسبق ایران در سازمان ملل متحد و کارشناس ارشد روابط بین‌الملل پرسیدیم آیا توافق چندان اثرگذار نیست، قرار نیست توافقی صورت گیرد یا اینکه بازارها در حال برآورد خطا هستند؟

احمدی در پاسخ به بورسان گفت: فکر می‌کنم بازار دلار به مذاکرات واکنش نشان داده است. دلار حدود دو ماه پیش در محدوده 25 هزار تومان بود و تا 21 هزار تومان نیز با خبرهای مثبت از مذاکرات عقب‌نشینی کرد. البته افزایش نرخ چهار پنج روز گذشته تا حدی برمی‌گردد به همین دورنمای مذاکرات که به قسمت‌های سخت رایزنی‌ها رسیده‌ایم، همچنین انتخابات ایران و فشارهایی که کنگره آمریکا وارد می‌کند. به هر حال می‌توان گفت دلار واکنش نشان داده است و طی دو ماه و اندی پس از آغاز مذاکرات کم و زیاد شد.

ولی شاید دلیل آنکه اکنون دلار به همان نزدیکی ابتدای کار برگشته است این باشد که برجام اگر به این شکل نهایی شود، اگرچه اجازه فروش نفت ما را می‌دهد و تحریم‌های بخشی و موضوعی را برمی‌دارد اما حس اساسی که می‌ماند این است که تجربه ترامپ و خروج او از برجام، تحریم‌های اولیه آمریکا (یعنی تحریم شرکت‌های آمریکایی برای کار با ایران) و تحریم‌های در ارتباط با ادعای تروریسم و حقوق بشر و سایر موضوعات اگر باقی بمانند، موجب می‌شوند تا وضعیت متزلزلی ادامه پیدا کند. یعنی همچنان به دلیل تحریم‌های اولیه و تحریم‌های موضوعات غیرهسته‌ای و تنشی که در سطح منطقه وجود دارد (اقدامات خصمانه و خرابکارانه اسرائیل و گاهی عربستان) ممکن است شرکت‌های خارجی همچنان دچار تردید برای ورود به بازار ایران بمانند. یعنی عادی‌سازی کامل رابطه ایران با دنیا، به رغم امکان فروش نفت یا امکان سرمایه‌گذاری در نفت و خودرو، ممکن است با دشواری‌هایی همراه باشد. هم‌اکنون نیز جمهوری‌خواهان آمریکا در حال تهدید هستند که اگر توافق حاصل شود و آمریکا به برجام بازگردد، یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه در ژانویه 2025 دوباره از توافق خارج خواهد شد. از این روست که پس از بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، یک سری برنامه‌ریزی‌های جدی و اساسی برای عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایالات متحده لازم خواهد بود.

تجربه خروج ترامپ از برجام، تحریم اولیه شرکت‌های آمریکایی برای کار با ایران، تحریم‌های در ارتباط با ادعای تروریسم و حقوق بشر و سایر موضوعات (در صورت باقی ماندن) و تنش در سطح منطقه موجب می‌شوند حتی در صورت احیای توافق هسته‌ای شرکت‌های خارجی همچنان دچار تردید برای ورود به بازار ایران بمانند.

در خصوص بازار نفت نیز باید گفت اولا در شرایط کرونا مشکل کمبود نفت وجود ندارد و واقعیت دیگر آن است که ایران هنوز از بازگشت به بازار نفت فاصله دارد. ممکن است پس از توافق نیز چندماهی برای اجرای آن زمان لازم باشد. ضمن اینکه الان اخباری غیررسمی نیز از آن وجود دارد که صادرات نفت ایران افزایش پیدا کرده و شاید حدود 500-600 هزار بشکه در روز باشد. مسأله دیگر آن است که ایران برای دوباره به دست آوردن بازارهای از دست داده شاید زمان بیشتری نیاز داشته باشد. برخی پالایشگاه‌هایی که قبلا از ایران نفت می‌خریدند، با سایر کشورها قرارداد بسته‌اند، خود آمریکا نیز به صادرکننده نفت تبدیل شده است. این است که عکس‌العمل نشان ندادن بازار نفت به مذاکرات در این مقطع امری طبیعی است.

باقی این مصاحبه را در لینک‌های زیر بخوانید:

موضوعات سخت باقی‌مانده در مذاکرات وین کدامند؟

مذاکرات برجام چقدر تا فرسایشی شدن فاصله دارد؟