ناگفته‌های سهام عدالت از زبان یک کارگزار

بورسان : ماه‌ها از آزادسازی سهام عدالت می‌گذرد. با این حال هنوز ابهامات بسیاری در خصوص چگونگی فروش آن وجود دارد. در این میان کارگزاری فارابی یکی از اصلی‌ترین کارگزاری‌ها در زمینه فروش سهام عدالت است. برای شفاف شدن برخی ابهامات موجود در این خصوص امروز در بورسان با فرزاد میدانی،  مدیر معاملات این کارگزاری صحبت شده است.

 

فروش سهام عدالت در معاملات خرد؟

قرار بود که سهام عدالت به شکل بلوکی در خارج از زمان بازار توسط کارگزاری‌ها به فروش برسد. اما در حال حاضر گمانه‌هایی در خصوص فروش سهام عدالت در معاملات خرد و در تایم بازار شنیده می‌شود. به نظر می‌رسد نبود مشتری برای فروش بلوکی و از سوی دیگر نارضایتی سهامداران عدالت در خصوص طولانی شدن از لحظه اقدام به فروش تا رسیدن به وجه خود موجب شده که ناظر بازار در برخی موارد به کارگزاری‌ها اجازه فروش سهام عدالت به شکل معاملات خرد در معاملات روزانه را بدهد. میدانی در این خصوص می‌گوید: «کارگزاری فارابی با توجه به در اختیار داشتن سامانه سعدی، مورد استقبال دارندگان سهام عدالت قرار گرفت و تعداد بسیاری سفارش فروش در این سامانه ثبت شده است. از ابتدای فروش سهام عدالت حدود 2 میلیون نفر وارد این سامانه شدند و در نهایت حدود 500 هزار نفر در این سامانه درخواست فروش داده‌اند. 

چه کارگزاری‌ها و چه سازمان بورس این تعهد را دارند که نسبت به فروش سهام این افراد اقدام کنند و مبلغ مورد نظر را به حساب مشتری واریز کنیم. کارگزاری‌های فارابی، بانک ملی، مفید، رفاه و سپه بیشترین حجم فروش سهام عدالت را در اختیار دارند. دستورالعملی برای فروش سهام عدالت وجود دارد که همه کارگزاری‌ها ملزم به رعایت آن هستند. بر اساس این دستورالعمل، کارگزاری هر فروشی در سهام عدالت را باید به تایید مقام ناظر بازار برساند. ممکن است که در دوره‌ای ناظر بازار به کارگزاری خاصی اجازه دهد که تعداد مشخصی سهام در بورس بفروشد. 

با این حال غالب سهام عدالتی که فروخته شده کاملا به صورت بلوک بوده و تمام سوابق آن در سامانه موجود است و فروش خرد با تایید ناظر بازار بوده است». 

 

تنها 3 درصد از سفارش‌ها به فروش رسیده

با آزادسازی 60 درصد از سبد بورسی سهام عدالت، این نگرانی ایجاد شد که بازار تحت تاثیر حجم فروش دارندگان آن قرار بگیرد. از زمان آزادسازی بازار سهام به شدت اصلاح‌‎ شده با این حال به نظر نمی‌رسد افت شاخص بورس چندان به آزادسازی سهام عدالت ربط داشته باشد. پیش از این حسین فهیمی، سخنگوی سهام عدالت گفته بود که 2 میلیون و 643 هزار نفر از فروش سهام عدالت وجه دریافت کرده‌اند. حال مدیر معاملات کارگزاری فارابی اعلام می‌کند که فروش انجام شده تنها دو تا سه درصد کل حجم ثبت سفارش شده بوده است. به گفته او، از 30 درصد دوم سهام عدالت که آزاد شده در مجموع در کل کارگزاری‌ها فقط حدود ۳ درصد به فروش رسیده است. 

 

بانک‌ها کمک کردند

وزیر اقتصاد چندی پیش بانک‌ها را به مفت‌خری سهام عدالت متهم کرد. خبرها نشان می‌دهد که بانک‌‎ها پس از آن برای خرید بلوکی سهام عدالت اقدام نکرده‌اند. این در حالی است که این فعال بازار سرمایه ورود صندوق بانک‌ها برای خرید بلوکی سهام عدالت را کارساز می‌داند. او در این خصوص می‌گوید: «در یک دوره صندوق بانک‌ها تامین منابعی حدود 5 هزار میلیارد تومان کردند و سهام عدالت باقی مانده در کارگزاری‌ها را به شکل بلوکی خریدند. اگر سازمان بورس یا شرکت بورس مجددا چنین هماهنگی را بین مراجعی که امکان تامین مالی دارند، انجام دهد بسیار کمک‌کننده خواهد بود و نگرانی‎ها در بازار در این خصوص رفع خواهد شد». 

 

امکان لغو سفارش فروش وجود ندارد

اما ناتوانی کارگزاری‌ها در فروش بلوکی سهام عدالت، موجب شده که ماه‌ها از زمانی که فردی برای فروش سهام عدالت خود اقدام کرده زمان بگذرد. با این حال به نظر می‌رسد با وجود نوسان شدید قیمت سهام در این بازه زمانی، دارندگان سهام عدالت بعد از ثبت سفارش نمی‌توانند نسبت به تصمیم خود تجدید نظر کنند. میدانی در خصوص چرایی این محدودیت توضیح داد: «ثبت سفارشی که مشتری انجام می‌دهد، سهام عدالت او در کد کارگزاری می‌نشیند و امکان اینکه این سفارش برداشته شود وجود ندارد. چون ممکن است بخشی از سهام آن به فروش رسیده باشد و بخشی از آن باقی مانده باشد. در واقع زمانی که ثبت سفارش از سمت مشتری انجام می‌شود به لحظه در سامانه شرکت سپرده ‌گذاری می‌نشیند و معمولا در عرض 24 تا 48 ساعت در کد کارگزاری ثبت می‌شود.  بعد از آن کدی وجود دارد که مجموعه‌ای از سهام است. به طور مثال در مجموع یک کارگزاری 200 میلیون سهم فارس برای فروش دارد که مربوط به 200 هزار نفر سهامدار مختلف است. این کد سهام مربوط به همه سهامداران است و نمی‌توان آن را از هم جدا کرد. از این رو نمی‌توان سفارش فروش را لغو کرد».